در خصوص تاریخ درگذشت حضرت زینب سلام‌الله‌علیها اختلاف نظر است. برخی تاریخ وفات وی را سال 63 هجری قمری دانسته‌اند (1) و بعضی دیگر 65 هجری قمری. (2) ولی مشهور آن است که وی در سال 62 هجری قمری درگذشته است، بر این اساس حضرت بعد از حادثه عاشورا تنها یک سال و اندی زندگی کرده‌اند. (3)
حضرت زینب سلام‌الله‌علیها بعد از حادثه عاشورا به پاسداری از قیام امام حسین علیه‌السلام پرداخت و سرپرستی اهل‌بیت را بر عهده گرفت، بی‌تردید اگر خطبه‌های آتشین و آموزنده حضرت نبود، یزید و یزیدیان، نهضت عاشورا را تحریف و خون شهدا را پایمال می‌کردند.
حضرت زینب سلام‌الله‌علیها در کوفه خطبه خواند تا مردم را از خواب غفلت بیدار کند و افکار عمومی را متحول نماید. خطبه حضرت در کوفه به گونه‌ای مؤثر بود که زمینه‌های قیام توابین را فراهم کرد و نگرش مردم کوفه را نسبت به قیام امام و اهداف حضرت تغییر داد. افزون بر آن، آنان را از رفتارشان نسبت به اهل بیت پشیمان کرد.
حضرت زینب سلام‌الله‌علیها در شام با خطبه خواندن و اتخاذ سیاست‌های منطقی، افکار عمومی حاکم بر شام را نیز تغییر داد. هر کلمه خطبه او همانند رعدوبرق بر کاخ یزید فرود آمد، چنانچه بعد از خطبه امام سجاد علیه‌السلام و حضرت زینب، مردم چنان تحت تأثیر قرار گرفتند، که یزید مجبور شد اهل بیت امام حسین علیهم‌السلام را به مدینه بفرستد و از کار خود اعلام نارضایتی کند.
اهل بیت علیهم‌السلام در شام به معرفی امام حسین و اهداف قیام او پرداخته و از مظلومیت ایشان سخن گفته و جنایات یزید و یزیدیان را برملا کردند.
زینب سلام‌الله‌علیها بعد از بازگشت به مدینه نیز به پاسداری از قیام امام حسین علیه‌السلام پرداخت و ظلم و ستم یزید را بیان نمود، فعالیت‌های حضرت در قالب روضه‌خوانی، عزاداری و … ظهور نمود.
وجود بانوی بانوان، زینب در مدینه کافی بود که آتش حزن بر شهیدان را شعله‌ور کند و مردم را بر ضد ستمکاران بشوراند، تا این که کار به جایی رسید که نزدیک بود، شورشی بر ضد بنی‌امیه صورت گیرد. فرماندار مدینه به یزید گزارش داد:
«بودن زینب سلام‌الله‌علیها میان اهل مدینه، احساسات را بر می‌انگیزاند. او زنی فصیح، خردمند و دانا است و همه کسانی که با وی هستند، تصمیم گرفته‌اند برای خون خواهی حسین علیه‌السلام قیام کنند.»
یزید نیز دستور داد، اهل بیت را به شهرها و نقاط مختلف تبعید کرده و پراکنده سازند. فرماندار از حضرت زینب سلام‌الله‌علیها خواست از مدینه بیرون رود و هر جای که می‌خواهد اقامت کند. (4)
فعالیت‌های حضرت زینب سلام‌الله‌علیها بعد از حادثه عاشورا در حفظ و پاسداری از قیام امام ارزنده و چشمگیر بود، تا آنجا که شاعر خوش ذوق سروده:
سرّ نی در نینوا می‌ماند اگر زینب نبود
کربلا در کربلا می‌ماند اگر زینب نبود
چهره سرخ حقیقت بعد از طوفان رنگ
پشت ابری از ریا می‌ماند اگر زینب نبود
چشمه فریاد مظلومیت لب تشنگان
در کویر تفته جا می‌ماند اگر زینب نبود
در عبور از بستر تاریخ، سیل انقلاب
پشت کوه فتنه‌ها می‌ماند اگر زینب نبود (5)
1) دایره المعارف تشیع، ج 8، ص 603.
2) فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، ص 216 – 217.
3) زندگانی فاطمه سلام‌الله‌علیها، جعفر شهیدی، ص 261 – 262.
4) بانوی کربلا حضرت زینب سلام‌الله‌علیها، عائشه بنت الشاطی، ترجمه: رضا صور، ص 157.
5) فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، ص 217.
