در مورد ولادت حضرت زینب سلام‌الله‌علیها مورخان اقوال گوناگونی را ذکر کرده‌اند.
دو قول مشهور در مورد ولادت ایشان:
1- پنجم جمادی الاولی سال پنجم هجری (1)
2- برخی نیز سال 6 هجری را سال ولادت ایشان می‌دانند. (2) البته اقوال دیگری نیز ذکر شده است. مادر بزرگوار ایشان حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها و پدر بزرگوارشان امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام می‌باشد. این بانوی بزرگوار در شهر مدینه متولد شد. مدت زندگی ایشان با مادرش حدود پنج یا شش سال بوده است، زندگی حضرت زینب سلام‌الله‌علیها با مادر در سوم جمادی الثانی سال 11 هجری به پایان رسید. (3)
شوهر زینب سلام‌الله‌علیها عبدالله بن جعفر پسر عموی بزرگوارش می‌باشد. او یکی از شخصیت‌های مشهور اسلام و از سخاوتمندان به نام و معروف می‌باشد. (4)
حضرت زینب سلام‌الله‌علیها دارای القاب و کنیه‌های زیادی است، یکی از القاب آن حضرت که در روایات بسیار ذکر شده، «عقیله» یا «عقیله بنی‌هاشم» است که به معنای زن ارجمند و گرامی در فامیل خود، می‌باشد. (5) از دیگر القاب آن حضرت می‌توان «صدیقه صغری» «عارفه» «عالمه» «فاضله» «کامله» و «عابده آل علی» (6) را نام برد.
حضرت زینب سلام‌الله‌علیها تا زمانی که امیرالمؤمنین در مدینه بود با شوهرش عبدالله بن جعفر در مدینه زندگی کرد و زمانی که امیرالمؤمنین پایتخت حکومت اسلامی را به کوفه منتقل کرد، به کوفه نقل مکان کرد. حضرت زینب در کوفه به ارشاد و تعلیم زنان کوفه اشتغال داشت. (7)
حضرت علی علیه‌السلام در سال 40 هجری در کوفه به شهادت رسید. بنابراین سن حضرت زینب سلام‌الله‌علیها در این زمان تقریبا 35 سال بود. این بانوی بزرگوار حدود 10 سال هم بعد از شهادت پدر بزرگوارش با برادرش امام حسن علیه‌السلام زندگی نمود، تا این که امام حسن علیه‌السلام نیز در سال 50 هجری به شهادت رسید. (8)
بعد از شهادت امام حسن علیه‌السلام 10 سال نیز با امام حسین علیه‌السلام زندگی کرد. حضور ده ساله زینب سلام‌الله‌علیها در صحنه زندگی برادرش حسین علیه‌السلام پُر‌حادثه‌ترین و رنج‌آورترین دوران زندگی ایشان است.
حضرت زینب در طول زندگی با مصائب زیادی روبه‌رو شد. اما حضور ایشان در کربلا و دیدن آن صحنه‌های دل‌خراش و از دست دادن برادران، فرزندان و فرزندان برادر از همه آن مصیبت‌ها دردآورتر و ناگوارتر بود. چرا که در یک روز همة عزیزانش خصوصاً برادرش امام حسین علیه‌السلام را از دست داد. هنگام مصیبت جان‌گداز کربلا حضرت زینب سلام‌الله‌علیها زنی 55 ساله بود.
این بانوی بزرگوار «در شب یک شنبه چهاردهم ماه رجب سال 62 هجری درگذشت.» (9) هر چند اقوال دیگری نیز در مورد ماه وفات ایشان وجود دارد. اما قول مشهور همان 14 ماه رجب سال 62 هجری است. سید هاشم رسولی محلاتی می‌نویسد:
«مشهور آن است که وفات آن بانوی معظمه در شب یک شنبه چهاردهم ماه رجب سال 62 هجری اتفاق افتاد. یعنی حدود یک سال و نیم بعد از واقعه عاشورا» (10) اختلافی که در وفات آن حضرت وجود دارد در ماه وفات آن حضرت است و گرنه همة مورخان اتفاق نظر دارند که سال وفات ایشان همان سال 62 هجری است. بنابراین این بانوی شریف تقریباً یک سال و نیم بعد از واقعه عاشورا رحلت فرمود.
1) زینب بنت الامام امیرالمؤمنین، علی محمد علی دخیل، ص 10، بیروت، موسسه اهل البیت علیهم‌السلام، 1399 هجری.
2) زینب بانوی قهرمان کربلا، بنت الشاطی، ترجمه حبیب چایچیان، ص 16، تهران، نشر امیرکبیر، چاپ 16، 1373.
3) بحار الانوار، ج 43، ص 215، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چ دوم، 1403 ه ق، 1983 م.
4) زندگانی حضرت زهرا و دختران آن حضرت، رسولی محلاتی، ص 273، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، چاپ اول.
5) زندگانی حضرت زهرا و دختران آن حضرت، رسولی محلاتی، ص 270، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، چاپ اول.
6) زینب بنت الامام امیرالمؤمنین، علی محمد علی دخیل، ص 11، بیروت، موسسه اهل البیت علیهم‌السلام ، 1399 هجری.
7) زندگانی حضرت زهرا و دختران آن حضرت، رسولی محلاتی، ص 285، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، چاپ اول. (بعد از شهادت امام علی علیه‌السلام حضرت زینب سلام‌الله‌علیها مجددا به مدینه بازگشتند.).
8) ارشاد مفید، ترجمه محمد باقر ساعدی، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه، 1376 ش، ص 192.
9) زینب بانوی قهرمان کربلا، بنت الشاطی، ترجمه حبیب چایچیان، ص 172، تهران، نشر امیرکبیر، چاپ 16، 1373.
10) زندگانی حضرت زهرا و دختران آن حضرت، رسولی محلاتی، ص 285، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، چاپ اول.
