از آن‌جا که یکى از دستورات اکید اسلام، مسأله نظافت و حفظ بهداشت است، این امر همواره بین مسلمانان جایگاه و اهمیت خاصى داشته است. یکى از افتخارات دین اسلام این است که ملت‌هاى مسلمان در قرون مختلف اسلامى از نظیف‌ترین و بهداشتى‌ترین ملت‌ها محسوب مى‌شدند. در دوران جاهلیتِ غرب، که کشورهاى غربى و صاحب تمدنِ امروزین از نظافت و بهداشت چیزى نمى‌دانستند، در سراسر کشورهاى اسلامى، براى حفظ بهداشت و سلامت مردم، حمام‌هایى وجود داشته است، معرفى و بررسى تاریخى این حمام‌ها مى‌تواند بیانگر افتخاراتِ مذکور باشد.
سرزمین شام و به ویژه شهر دمشق در این رابطه به عنوان یکى از مناطق اسلامى، از همان آغاز ورود اسلام و نیز در قرون چهارم و پنجم هجرى داراى حمام‌هاى فراوانى بوده است. به طورى که العلبى مى‌نویسد:
«در اوایل عصر ممالیک یعنی قرن پنجم و ششم در دمشق حدود 85 باب حمام وجود داشته و در اواخر آن عصر به ده‌ها برابر رسیده که هنوز آمار کاملى از آنها به دست نیامده است.»
این حمام‌ها نیمى از روز مخصوص زنان و نیمى دیگر از آن مخصوص مردان بوده است، مهم‌ترین این حمام‌ها در قرن ششم عبارتند از:
حمام ابن الغرفور جنوب مدرسه قیمریه، حمام اسرائیل در باب العماره شمال جامع جوزه، حمام باب توما،
حمام تنکز نزدیک جامع تنکز، حمام الجوره نزدیک باب توما، حمام الحموى در مسجد القصب، حمام قایتباى، حمام العین در سوق ساروجیه، حمام النسر در باب الجابیه، حمام نورالدین شهید در نزدیکى جامع اموى و… امروزه بعضى از این حمام‌ها موجود و مورد استفاده هستند که به دو باب از معروف‌ترین آنها اشاره مى‌گردد.
– حمام نورالدین شهید
این حمام در «سوق البزوریه» در جنوب جامع اموى و نزدیکى قصر العظم مى‌باشد که به وسیله «سلطان نورالدّین محمود زنگى» در سال 565 هجرى ساخته شده است. حمام نورالدّین پس از این که چند قرن مورد استفاده بود، تعطیل و دوباره در سال 1400 هجرى مورد ترمیم قرار گرفت. اکنون روزانه صدها نفر از این حمام که به طور بسیار زیبا و جذّابى بازسازى شده استفاده مى‌کنند.
بر در ورودى حمام، نام ملک نورالدین شهید و سال احداث و بازسازى آن دیده مى‌شود، داخل آن دو ایوان شرقى غربى وجود دارد. این حمام به رغم تجدید بنا و تعمیراتى که در آن انجام شده، معمارى قدیمى و سنتى خود را حفظ کرده است.
– حمام ظاهریه
در کنار مدرسه «ظاهریه» در سمت شمال غربى جامع اموى یعنى در شارع کلاسه است که از حرم حضرت رقیه نیز بدان راه دارد، این حمام ساخته «ملک ظاهر بیبرس» در قرن ششم است که پس از بازسازى همچنان مورد استفاده اهالى مى‌باشد. (1)
1) اماکن زیارتی و سیاحتی سوریه، اصغر قائدان، ص 132.
