سوریه کنونى در گذشته بخش عمده‌اى از شام بوده است. سرزمین شام، کشورهاى کنونى: سوریه، لبنان، فلسطین و اُردن را در بر مى‌گرفته و در حقیقت «الشأْم و الشَأم و الشآم» نامى بوده که جغرافی‌دانان عرب بر منطقه‌اى نهاده بودند که از طرفى به دریاى روم و بیابان ممتد ایله تا فرات و از طرف دیگر از فرات تا مرز روم محدود مى‌شود. بدین صورت سرزمین‌هاى روم در شمال، مرز مصر و بیابان بنى‌اسرائیل در جنوب آن و آخرین محدوده آن در سمت مصر «رَفَحْ» و سمت روم «الثغور» قرار می‌گرفته است.
در دوران گذشته به شام، سوریه نیز گفته مى‌شده، چنانچه بکرى می‌گوید:
«سوریه» به ضم اول و کسر الراء و تخفیف الیاء نامى براى شام است. ارنست هرتز فیلد نیز گفته: سوریه نامى «آشورى» است که هنگام غلبه آشوریان بر این کشور اطلاق مى‌شده و سین و شین در زبان سامى به طور یکسان به کار مى‌رفته است. البته نام سوریه براى اولین بار در تاریخ «هرودوت» به شکل «shryn» در خط «میخى» و «siryon» در زبان «عبرى» استعمال مى‌شده که بر لبنان شرقى هم اطلاق مى‌شده است و در دوران یونانی‌ها و بعد از آن، استعمال این نام گسترش یافته و بر همه بلاد نهاده شده و تا پایان جنگ جهانى اول به همین معنا به کار مى‌رفته است.
در تاریخ هرودوت، آمده مورخان جنگ‌هاى صلیبى، فلسطین را قسمتى از سوریه می‌دانستد. کلمه سُورى «syrian» در زبان انگلیسى در عصر حاضر هم مورد استفاده قرار می‌گیرد، چنان‌که اکنون تنها بر مردمِ جمهورى عربىِ سوریه اطلاق مى‌شود، تا جایی که گاهى به پیروان کنیسه قدیم، سوریه یا کنیسه سریانیه کاتولیک نیز گفته می‌شود.
البته آراء جغرافی‌دانان و زبان‌دانان در مورد وجه تسمیه شام مختلف است، چنان‌که بعضى آن را بدین سبب که قومى از کنعان در این سرزمین ساکن بوده، «فَتَشاءَمُوا اِلَیْها» شام می‌نامیدند.
عده‌ای دیگر به این علت که اهل یمن به آن روى آوردند، «تشاءُمْ» شام می‌گفتند.
عده‌اى نیز به علت کثرت و فراوانى قریه‌ها و دهات آن و در نهایت افرادی به این خاطر که سرزمین شام به رنگ‌هاى مختلفى مثل سرخ، سفید و سیاه است آن را شام گفته‌اند، همان‌طور که خال بدن انسان را شام گویند.
فضائل فراوانى در مورد شام ذکر کرده‌اند و بعضى از مورخان نیز احادیثى از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در مورد فضائل آن ارائه کرده‌اند که به نظر مى‌رسد این احادیث را وابستگان و محدثان اموى ساخته‌اند تا به نحوى سرزمین شام را در مقابل شهر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله یعنى مدینة النبى مطرح نمایند زیرا این سرزمین، مقر حکومتى بنى‌امیه بوده است. (1)
1) اماکن زیارتی و سیاحتی سوریه، اصغر قائدان، ص24.
