از مصائب رنجآور و غمبار اهلبیت علیهمالسلام این بود، که ابن زیاد طبق فرمان یزید، دستور داد بانوان و کودکان حرم حسینی را با شکنجه و آزار از کوفه به سوی شام ببرند، راه کوفه تا شام بسیار طولانی بود و میبایست مسیری طولانی را میپیمودند، تا به شام برسند. به هر حال اهل بیت امام حسین علیهمالسلام را شهر به شهر بردند و در هر شهری مورد شماتت و استهزاء و آزار دشمنان قرار گرفتند. در تمام این منازل حضرت زینب سلاماللهعلیها کاروانسالار اسرا بود که از ایشان حفاظت و به احوالشان رسیدگی میکرد.
ترتیب و تعداد منازلى که اهل بیت در آن منازل فرود آمدند و یا از آنها گذشتند، درست معلوم نیست و در مصادر معتبر نیامده است، حتی در بیشتر آنها کیفیت مسافرت ایشان مذکور نیست، فقط تعداد دوازده، پانزده، بیست و چهل منزل ذکر شده است. (1)
ابن اثیر در کامل التاریخ خود، بعضى منازل را ذکر نموده، در مقتل ابى مخنف نیز ماجرای بعضی منازل نوشته شده است، در بعضی منابع، مسیر حرکت کاروان اسرا از کوفه به سمت شام را به این ترتیب ذکر کردهاند:
به ترتیب منازل موصل، تکریت، وادى نخله، بلده لبا، نصیبین، دعوات، قنسرین، معرّة النعمان، شیزر، سیبور، حماه، حمص، بعلبک، دیر راهب، نجران و سپس شام. (2)
وقتى مأموران پسر زیاد و همراهانشان، به بیشتر این شهرها یا قصبات، وارد مىشدند، مردم با آگاهى از ماجرا و وضع اسیران اظهار تنفر و انزجار میکردند و بر یزید و کشندگان امام علیهالسلام لعن مىفرستادند. حتى در برخى از این منازل، برخوردهایى نیز میان مردم و مأموران صورت گرفت و یا حتی آنها را به برخی از شهرها و قصبهها راه ندادند. در کتابهاى معتبر تاریخى از بانوى بزرگوار ما حضرت زینب سلاماللهعلیها در طول این راه سخنى و یا خطبهاى نقل نشده، اما در پارهاى از نقلهاى غیر معتبر از آن مکرمه در قادسیه چند شعر به صورت مرثیه وارد شده است.
ما نیز در ادامه به حوادث مرتبط با حضرت زینب سلاماللهعلیها که در بعضى از منازل رخ داده است، اشاره مىکنیم.
1) ناسخ التواریخ (طراز المذهب)، سپهر، ج 18، ص 361.
2) موسوعة الامام الحسین علیهالسلام، ج 10، ص 975.