واژه اراده به معنى خواست و خواستن، مفهومى است که کاربرد بسیارى در زندگى انسانها دارد. اراده در انسان سبب جرأت، متانت و محور تمام موفقیت‌ها و شکست‌هاست، اراده هم داراى جنبه مثبت یا حقیقى و هم جنبه منفى یا کاذب است. صفاتى مانند عظمت، شهامت، شجاعت، زاییده اراده قوى و مثبت است.
اگر انسان اراده خود را پرورش دهد و به تقویت آن بپردازد، مىتواند با استفاده از نیروى عظیم آن بسیارى از مشکلات روحى و جسمى خود و جامعه خود را حل نماید. زیرا اراده، نیرویى بس پرقدرت و شگفت‌انگیز است. انسانى که نفس خود را از ناپاکی‌ها پاک ساخته، ارادهاش نیز پاک و بىآلایش است و در راهِ خداپسندانه به کار گرفته مىشود.
از این رو اگر انسان اراده خود را نیز پرورش دهد و از اراده آهنین برخوردار باشد، مىتواند با استفاده از این نیروى بزرگ، در راه احیاء دین، توجّه انسانها به مکتب انسان ساز اهل بیت علیهم‌السلام و خدمت به مردم گام بردارد.
با نگاهى کوتاه به تاریخ بشر، می‌بینیم، مردان و زنان نامى جهان کسانى بودند که از همّت بلند برخوردار بوده و از آن در راه خدمت به دیگران استفاده کردهاند و بالعکس آنان که داراى ضعف روحى و همّتى ضعیف بودند و یا به عقده های حقارت مبتلا شدند، هیچ گاه نتوانستند به اهداف بزرگ دست یابند.
انسان با اراده و همّت بلند، نه تنها مىتواند به مقامات عالىِ انسانى راه یابد؛ بلکه مىتواند به درجات ملائک راه یافته و تا حدّى پیشرفت کند که آنان به خدمت گزاریش مباهات کنند.
به زندگانى اگر عزم آهنین دارى
به زیر پا شودت کوه چون زمین هموار
هر قدر همّتِ انسان بلندتر باشد، در فضاى معنوى اوج بیشترى مىگیرد، چرا که اگر از همّت عالى برخوردار نباشد؛ نمىتواند آن گونه که باید، به پرواز در آید. اولیاء اللَّه هم در راه رسیدن به مقامات عالیه از ارادهاى قوى و همّتى بلند برخوردار بودند و همیشه در مسیر معنوى خود استقامت ورزیده و از ضعف و سستى پرهیز نمودهاند.
همّت بلند دار که مردان روزگار
از همّت بلند به جایى رسیدهاند
قدرت اراده حکایت از ظرفیت بالای روحی دارد و این خود معلول گسستن از عوامل متعدد حیات طبیعی و تکیه به یک یا چند عامل معین است. هر قدر انشعابات روانی معدودتر باشند، توان و ظرفیت روحی و نیز قدرت ارادی بیشتر است.
زینب سلام‌الله‌علیها آن بانوی شجاع و نمونه ای است که توانست خود را از قید تعلقات بسیاری که در سر راه او هستند آزاد کند، خود را از ماسوی‌الله جدا کند و فقط به خدا وصل گردد. این اتصال، به زینب سلام‌الله‌علیها روحیه و توان داد، ترس و تزلزل و اضطراب را از او زدود و او را قوی و محکم گرداند.
یکی از امتیازات حضرت زینب سلام‌الله‌علیها اراده قوی ایشان بود، که آن را در راه خدا به کار گرفت. قدرت کلام زینب سلام‌الله‌علیها و جرأت و شهامتش در بیان حقایق، همین است و این مسأله مشکل او را در دوران اسارت، قابل تحمل ساخت و به او توان حمل بار شهادت برادر و فرزندانش را داد، نیرویی که او را بدون احساس خستگی از مدینه به مکه، و از مکه به کربلا و کوفه و شام کشاند.
وگرنه چه کسی چون او می‌تواند خانه و زندگی، و کاشانه و محیط گرم زندگی را به خاطر هدف ترک گوید و این همه شدائد و سختی‌ها را بر خود پذیرا گردد. (1)
خاتون آبادی در جنات الخلود می‌نویسد:
«کَانَتْ زَیْنَبُ الْکُبْرَى فِی الْبَلَاغَةِ وَ الزُّهْدِ وَ التَّدْبِیرِ وَ الشَّجَاعَةَ قَرِینَةٌ أَبِیهَا وَ أُمِّهَا عَلَیْهِمَا السَّلَامُ فَإِنَّ انْتِظَامِ أُمُورِ أَهْلِ الْبَیْتِ بَلْ الْهَاشِمِیِّینَ بَعْدَ شَهَادَةِ الْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلَامُ کَانَ بِرَأْیِهَا وَ تَدْبِیرِهَا؛ (2)
حضرت زینب سلام‌الله‌علیها در بلاغت و زهد و تدبیر و شجاعت مانند پدر و مادرش بود و انتظام امور اهل بیت علیهم‌السلام بلکه بنی هاشم پس از شهادت حضرت حسین علیه‌السلام به رأی و تدبیر و اراده او اداره می‌شد.»
1) زندگانی حضرت زینب سلام‌الله‌علیها رسالتی از خون و پیام، دکتر علی قائمی، ص183.
2) زینب الکبری سلام‌الله‌علیها، جعفر نقدی، ص27.
