زینب سلام‌الله‌علیها شش ساله بود که مادر را از دست داد و پس از شهادت مادر مدیر خانه شد و گرم کننده آن کانون و در واقع مدیر داخلی دومین کانون اسلامی.
امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام پس از شهادت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها بنا به وصیتش ازدواج کرد. سخن فاطمه سلام‌الله‌علیها این بود که مرد از زن بی‌نیاز نیست و فرزندان من نیز مادر می‌خواهند و اُمامه دختر خواهرم برای این سرپرستی مناسب‌تر است. (1)
به همین خاطر علی علیه‌السلام به ازدواج تن داد. اُمامه دختر ابی العاص، فرزند زینب(بنابه قولی)، دختر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بود، که به زوجیت علی علیه‌السلام درآمد. او دخترخاله زینب سلام‌الله‌علیها کبری بود که در مقام جانشینی مادر او قرار گرفت.
اُمامه زنی اهل فضل و کمال، عارفه و صالحه بود و مورد علاقه فاطمه سلام‌الله‌علیها و هم مورد توصیه‌اش به علی علیه‌السلام در ازدواج. او فرزندان فاطمه سلام‌الله‌علیها را بسیار دوست داشت و خود را خدمت‌کار آنان می‌دانست و در رابطه با سرپرستی فرزندان علی علیه‌السلام و مهرورزی به آنها سنگ تمام گذاشت.
اگرچه زینب سلام‌الله‌علیها نیز تحت سرپرستی او قرار گرفت، ولی خود او بی نصیب از فنون خانه‌داری و اداره کانون نبود، به همین دلیل در اندک مدتی توانست بر امور خانه مسلط شود و امر مراقبت و اداره پدر و برادران را بر عهده گیرد.
او با وجود سن کم، مسؤولیتی بزرگ داشت و باید طبق وصیت مادر، برای برادران، مادری می‌کرد، او دختری بود، از هر جهت شایسته عزت و احترام، حوادث نیز او را مهیا و پخته‌تر ساخت تا چون یک زن کدبانو، خانه پدر را تحت نظارت و مراقبت دائم خود قرار دهد و برای برادرانش حسن و حسین علیهماالسلام و خواهرش ام‌کلثوم مادری کند.
او چون مادر تمام وسائل خانه را مهیا می‌کرد، اگر در زمان مادرش فاطمه، علی علیهماالسلام در همین خانه خستگی‌های بیرون را فراموش می‌کرد، حال زینب سلام‌الله‌علیها این خانه را چون زمان مادر، طوری مهیای پذیرایی از پدر می‌کرد که علاوه بر ناراحتی و خستگی‌های بیرون، غم تنهایی را نیز چندان احساس نکند. زینب سلام‌الله‌علیها برای پدر نقش یک مدیر داخلی را داشت، درست مثل مادرش فاطمه سلام‌الله‌علیها هر کاری او می‌کرد، دختر نیز آموخته بود. زینب سلام‌الله‌علیها از آن روز خوب ایفاء مسؤولیت نمود.
این پرستاری حتی پس از ازدواج زینب نیز ادامه یافت، یعنی زمانی که امام علی علیه‌السلام از همسران خود فرزندان جدید یافت و حضرت زینب سلام‌الله‌علیها در خانه عبدالله صاحب فرزندانی شد، او بر اساس آموزش‌ها و حتی سفارش‌های مادر به مراقبت از پدر و حتی برادران پرداخت و این موقعیت در حدی بود که حضرت زینب سلام‌الله‌علیها در دوران قبل و حتی بعد از ازدواج، مورد مراجعه برادران بود.
مقام زینب کبری سلام‌الله‌علیها در نزد پدر به گونه‌ای بود که برخی امیرالمومنین علیه‌السلام را ابی زینب صدا می‌زدند و حتی روایات و اسنادی در برخی از کتب تاریخی و روایی وجود دارد که در آن نوشته، «قال: ابی زینب» یعنی امیرالمؤمنین علیه‌السلام چنین فرمود.
از آنجا که خانه علی علیه‌السلام محل مراجعه و پناهگاه دردمندان، مستمندان، مستضعفان، جاهلان به مسائل دینی، حتی شاکیان و گرفتاران بود، امام علی علیه‌السلام امور مربوط به مردان، را شخصاً بررسی می‌کرد و پاسخگویی به مسائل بانوان را به زینب سلام‌الله‌علیها سپرد، به ویژه از آن بابت که او یادگار فاطمه سلام‌الله‌علیها و جانشین او بود و زنان مدینه نیز او را نائبة الزهراء می‌خواندند. (2)
چه بسیار مباحث و مسائل علمی که زینب سلام‌الله‌علیها جوابگوی آنها بود و چه بسیار بودند، گرسنگان و دردمندانی که به در خانه علی علیه‌السلام می‌آمدند و زینب سلام‌الله‌علیها می‌کوشید حوائج مستمندان را برآورد و مشکل گرفتاران را به نحوی حل کند.
1) منتهی الامال، ج1، ص 262.
2) الخصائص الزینبیه (ویژگی‌های زینب کبری در عاشورا)، سیدنورالدین جزائری حائری، ص 186.
