اول درجه ی کمالات به طریق قوس صعودی در این عالم، معرفت است، که سرچشمه ی کمالات است و حاکم به وجوب تحصیل آن عقل است؛ و خلاق عالم در مقام ارشاد و بیان علت غایی خلقت جن و انس، معرفت را ذکر فرموده:
(و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون) (1)
که مفسرین «لیعبدون» را «لیعرفون» تفسیر نموده اند. و یکی از موازین معروفه برای تشخیص مقامات و درجات و کمالات است. چنان چه فرمودند: «المعروف بقدر المعرفة«.
و در جای دیگر فرمودند: نگاه به طول رکوع و سجود نباید نمود، بلکه ملاک در تقرب شخص به مبدأ، معرفت او است. و مثوباتی که خلاق عالم، تفضلا به اهل این مقام عنایت نموده، از حد حصر خارج است.
و به منتهی درجه ی این مقام نرسید احدی مگر حضرت ختمی مرتبت، و شاه ولایت؛ چنان چه فرمود:
»یا علی! ما عرف الله، الا انا و انت«
و بعد از چهارده معصوم علهیم السلام کسی که به این مقام شامخ نایل شده، حضرت زینب علیهاالسلام بوده [است که]. مراتب عرفان و ایقان آن مکرمه را نتوان توصیف نمود. ولی بر حسب اشاره دو سه مورد از اظهار مراتب عرفانش را ذکر نموده تا واضح شود که ما قادر بر احصای مراتب کمالیه ی آن محترمه نیستیم:
1) ذاریات (51) آیه 56.
