چون امام حسن (علیه السلام) به مدائن وارد گردید شخصی در میان ارتش وی ندا در داد که قیس بن سعد کشته شد، شما از اینجا دور شوید. سربازان با شنیدن این صدا به سوی خیمه ی امام حسن (علیه السلام) روانه شدند و هر چه در میان خیمه بود غارت کردند و حتی فرشی که در زیر پای امام (علیه السلام) بود بزور از آن حضرت ربودند. (1) امام حسن (علیه السلام) در شرایط سخت و دشواری به سر می برد، از یک سو فرار فرماندهان و یاران و از سوی دیگر خیمه های غارت شده و روحیه ی ضعیف و شکست خورده یاران باقی مانده اش، وضع فوق العاده ای برای او بوجود آورد.
معاویه در این شرایط، مست باده پیروزی شده بود و از اینکه توانسته یاران امام را به خود جلب کرده و تشکیلات سپاه او را بهم بریزد، بسیار خوشحال بود.
امام حسن (علیه السلام) با استفاده از تدبیر امامت درصدد بود که اوضاع را به گونه ای سامان بخشد که شرایط بدتر از این نشود، لکن از جنگ و پیکار با معاویه منصرف گشت و پیوسته سعی نمود که راهی را بگزیند که در مقابل توطئه های معاویه، به کلی محو نشود و چراغ اسلام با یک شبیخون منافقانه او خاموش نگردد، بلکه با شعله ای ضعیف و کم رنگ باقی بماند تا در آینده زمینه برای قوت و رشد آن فراهم آید.
و اما امام حسین (علیه السلام) در شرایطی قرار داشت که هیچ لشگر و سپاهی در
اختیار او نبود و شاید اگر تلاش می کرد می توانست تعدادی نیرو فراهم کند، لکن نخواست که تجربه تلخ دوران برادرش را تکرار کند و مردمی را که در سست عهدی به مراتب بدتر از زمان حسن بن علی (علیه السلام) بودند به یاری فرا خواند، لذا تنها 72 جانباز مخلص در حرکت حماسی عاشورا او را همراهی کردند و حتی امام حسین (علیه السلام) اصرار داشت(2) که این هفتاد و دو تن نیز او را رها کنند و خود تنهای تنها قربانی جهل و نادانی مردمی شود که ملعبه دست زورمداران زمان بودند و تاریخ قبل از شهادتش به مظلومیت او گواهی می دهد.
صاحب نظران و محققانی که اندکی از انصاف بهره مند باشند، وقتی حادثه کربلا را مورد بررسی و تحلیل قرار دهند، این ادعای حکام اموی را که حسین (علیه السلام) برای دستیابی به مقام و سلطنت علیه یزید شورش کرده و کشته شده است را پوچ و بی اساس خواهند یافت، زیرا عقلایی نیست که فردی برای رسیدن به قدرت و حکومت تنها با هفتاد و دو تن در مقابل هزارها نیروی مسلح دشمن قد علم کند، قطعا عاقبت این اقدام چیزی جز شهادت نخواهد بود، حق این است که علل و موجبات قیام امام حسین (علیه السلام) را چیزهای دیگری رقم می زنند و این وصله دروغین به دامن نهضت کربلا نمی چسبد.
1) تاریخ کامل ابن اثیر / ج 5 / ص 176.
2) البته شاید دلیل این امر، آن باد که جهاد در راه خدا با اجبار و اکراه نمی تواند باشد و هر کسی باید خود به این حقیقت رسید. و مشتاق و عاشق لقای پروردگار خویش شود..
