مقام والای «وصایت و نیابت» از امتیازات و خصلت های ویژه ی حضرت زینب (سلام الله علیها) است که دختر دانشمند امیرالمؤمنین (علیهماالسلام) عهده دار کم سابقه ترین مأموریت، برای یک زن در طول تاریخ گردیده است و شعاع این مقام بلند معنوی، جامعه ی بلند انسانی است.
منظور از مقام وصایت و نیابت آن مکرمه این است که ایشان بر اساس شواهد تاریخی، در بعضی مواقع عهده دار (رسالت) مقام امامت گردید و سمت هدایت و راهنمایی و حتی بیان حلال و حرام را برای دیگران بر عهده داشت.(1)
آیت الله جزایری در این باره می گوید: زینب (سلام الله علیها) از جانب امام حسین (علیه السلام) «نیابت خاص» داشته و این رتبه، نزدیک به مقام «امامت» بوده است و به این مقام از طرف برادر- در کربلا- روز یا شب عاشورا نائل شد، چنانچه آن مکرمه از جدایی برادر بی تابی و جزع می نمود، آن حضرت (علیه السلام) او را امر به صبر و شکیبایی نمود.
بنابر این امام حسین (علیه السلام(، زینب (سلام الله علیها) را وصی و جانشین خود قرار داد و جمیع علوم را به آن مکرمه سپرد و احکام عمومی را هم که از امام سجاد (علیه السلام) صادر می گردید، به خاطر اینکه جان او از گزند دشمن محفوظ بماند، به زینب (سلام الله علیها) نسبت داده می شد. و در این مطلب- اینکه ایشان احکام را از طرف امام سجاد (علیه السلام) نقل می کردند- منافاتی وجود ندارد، با اینکه خود آن حضرت دارای جمیع علوم بوده، زیرا که حفظ وجود مقدسش متوقف بر این طریق بوده است.(2)
1) صادقی اردستانی، احمد، زینب قهرمان دختر علی (علیه السلام(، ص 74.
2) آیت الله جزایری، خصائص الزینبیه، ص 123.
