در توضیح این لقب حضرت زینب (سلام الله علیها) باید گفت: «عصمت» که از درجات عالیه و مقامات بالاست، مخصوص خواص عباد است و تنها انبیاء و اوصیاء به این مقام مفتخر شده اند و معنی آن «نگه داری خود از لغزش ها و گناهان است.«
و در اصطلاح عبارت است از قوه ی موهبت الهی که به واسطه ی آن، انسان خود را از لغزش ها و
گناهان نگه دارد. چنانکه خداوند متعال این نیرو را به انبیاء عنایت نماید که به واسطه ی آن خود را از لغزش ها نگه دارند. در غیر این صورت سبب اختلال در نظام عالم می شود؛ چرا که اگر از آنها خطایی سر زند، نه تنها خود به هلاکت می رسند، بلکه عموم مردم را فاسد می نمایند؛ زیرا آنها معلم و مربی بشرند، از ین رو است که چون حضرت ابراهیم (علیه السلام) درخواست منصب امامت از برای ذریه خود نمود خطاب شد: «لا ینال عهدی الظالمین؛ آنهایی که از ذریه ی تو به خود ظلم نمایند، در خور این منصب نیستند.«
لذا «عصمت» را مرتبه ای است که اعلای آن مخصوص اهل بیت (علیهم السلام) است، چنانچه آیه شریفه «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا«؛ به درستی که خداوند خواست از شما اهل بیت پلیدی و ناپاکی را بردارد و شما را پاک و پاکیزه نماید.«(1)
چون حضرت زینب (سلام الله علیها) از طینت محمدیه (صلی الله علیه و آله) است و به واسطه ی مجاهده ی نفسانیه و ترک لذائذ دنیوی، مقامی تحصیل نموده بود، از آن تعبیر به «عصمت صغری» می شود و لذا خود آن مخدره در بعضی احتجاجات خود اشاره به عصمت خود هم می فرماید. و قید «صغری» به خاطر بزرگداشت و احترام مادرش- که «عصمت الکبری» می باشد- بوده است.(2)
علامه مامقانی درباره ی «عصمت» آن مخدره گوید: «اگر بگوییم حضرت زینب (سلام الله علیها) معصومه است بر کسی که حالات آن حضرت را در روز عاشورا و پس از آن مطالعه کرده باشد، قابل انکار نیست؛ که اگر ایشان واجد مقام «عصمت» نمی بود، امام حسین (علیه السلام) بخشی از وظایف امامت را در دوران بیماری امام سجاد (علیه السلام) به او واگذار ننموده و ان وصایا و سفارش ها را به وی نمی فرمود و حضرت سجاد (علیه السلام(، او را در بیان احکام و برخی دیگر از نشانه های ولایت نایب و نماینده ی خود- که توضیح آن خواهد آمد- قرار نمی داد.(3)
زینب ای قامت ستوار شهامت که عیان
جلوه ی عصمت زهرا ز سرا پای تو بود
1) احزاب (33) / 33.
2) خصائص الزینبیه، صص 22 و 23.
3) رحمانی همدانی، احمد، فاطمه شادمانی دل پیامبر، ص 858.
