سخن گفتن درباره ی انسان هایی که از مرز وجود و هستی یک انسان فراتر رفته و به هستی نامحدود و مطلق پیوسته اند، بسیار سخت و دشوار است. یکی از این انسان ها حضرت زینب (سلام الله علیها) است. وجود حضرت زینب دریای عظیم و پر ابهتی است که اعجاب و شگفتی عالمیان را برانگیخته و باعث درماندگی آنان از پی بردن به رمز و رازهای پیچیده ی این دریای ژرف و عمیق شده است. آنچه بیش از همه ی ابعاد درونی و باطنی آن حضرت جلوه کرده و موجب شده ایشان وجودی فراتر از یک انسان داشته باشند و تا مرز بی نهایت بالا برود، شجاعت و قدرت روحی آن حضرت است. این قدرت و توان روحی عظیم موجب شده که آن حضرت از دیدگاه عرفا، مظهر حق و نمونه ی یک انسان کامل (یعنی انسانی که از قید و بند وجود هستی محدود خود رها شده و به وجود مطلق حق پیوسته) نامیده شود.
عرفا و صاحبان کشف و شهود که با دید عرفانی به واقعه ی کربلا نگریسته اند، به جنبه هایی از شخصیت حضرت زینب پی برده و در اشعار و آثار خود آنها را بیان نموده اند. نگارنده در این مقاله در پی آن است که در حد توان خود آن نکات عرفانی را شرح و تحلیل کند، تا شاید بتوان تا حدودی به این دریای عظیم و ژرف نزدیک شد و با الهام گرفتن از آن حضرت در مسیر خودسازی و کمال، یعنی فاصله گرفتن از نقص ها و محدودیت ها و حرکت به سمت بی نهایت و رسیدن به آزادی مطلق و پرواز در عالم ملکوت، گام برداریم.
آنچه موجب شد حضرت زینب (سلام الله علیها) به عنوان یک انسان کامل- یعنی انسانی که مظهر اسماء و صفات خداوندی است- شناخته شود، پیش آمدن واقعه ی کربلا است. قبل از آن این شیر حق در پشت نیزارها مخفی و این دریای لایزال در زیر کف ها پوشیده و پنهان بود. اما در کربلا آن شیر با غرش خود توان و قدرت حق و آن دریا با امواج خروشان و سهمگین خود، عظمت بی نهایت خداوند را به نمایش گذاشت. در واقعه ی کربلا بود که خداوند با اسارت حضرت زینب و شهادت حضرت امام حسین (علیه السلام) و یارانش راز و رمز آیه ی «و نفخت فیه من روحی» و «انی جاعل فی الارض خلیفة» را برای بشریت افشا کرد و به او آموخت که انسان محدود چگونه می تواند به نامحدود و مطلق پیوند بخورد و آیینه ی تمام نمای وجود او گردد.
در این مقاله چون نگارنده بر آن است که شخصیت حضرت زینب را در واقعه ی کربلا از دیدگاه عرفانی مورد بررسی قرار دهد و صبر مهمترین شاخصه ی این وجود مقدس است، ابتدا از دیدگاه قرآن و عرفان صبر را مورد بررسی قرار داده و سپس صبر را در برابر مصائب (یعنی ابتلاء) و نقش آن در تکامل انسان را بیان می کنیم.
