حضرت زینب (سلام الله علیها) فرزند حضرت علی (علیه السلام) و فاطمه (سلام الله علیها(، تربیت یافته ی خانواده ی نبوت و امامت، زنی عالم و با تقوا بود که در خانواده ی علم و فضیلت در کنار پیامبر بزرگوار اسلام پرورش یافت و از سرپرستی پدری که شهر علم بود بهره مند گشت و در دامن مادری رشد کرد که فاضله معصومه اش نامیدند.
حضرت زینب (سلام الله علیها) هر چه داشت از دریای بی کران کمال پیامبر و گلستان معرفت پدر و مادر و عملکرد آن ها به دست آورده بود تا جایی که او را از صحابی پیامبر (صلی الله علیه و آله) می دانستند.(1) و عقیله ی بنی هاشمش می نامیدند و از او حدیث فرا می گرفتند.
حضرت زینب (سلام الله علیها) مانند پدرش سخن می گفت و در فصاحت و بلاغت و پارسایی و عبادات مانند پدرش علی (علیه السلام) و مادرش حضرت زهرا (سلام الله علیها) بود.(2) او در مقام اخلاق به درجه ای رسید که رفتار معصومانه از او سر می زد. به فرموده ی مرحوم شرف الدین جز مادر او از لحاظ اخلاقی زنی چون او به دنیا نیامد و در پاکی و فطرت زنی مانند او مشاهده نشد و از نظر روحی، وجودی پاکیزه تر از او کسی نبود.(3)
حضرت زینب (سلام الله علیها) را با صفات مختلف معرفی کرده اند، ابوالفرج اصفهانی او را «عقیلتنا» و جلال الدین سیوطی با بیان «لبینة جزلة عاقلة» و فرید وجدی او را «عقیلة جلیلة» و ابن اثیر او را «امرة عاقلة» معرفی کرده است.
حضرت زینب (سلام الله علیها) از زنان فاضله ای بود که فضل او را نمی توان توصیف کرد. او دارای مقامی بالا، قوت استدلال، ثبات عقل، روح آرام، فصاحت زبان و رسایی کلام بود.(4)
آن حضرت در دوران کودکی حوادث صدر اسلام و پس از وفات پیامبر (صلی الله علیه و آله) مبارزات پدر و مادر و رزم آوری های برادران را در عرصه های مختلف مشاهده کرد و از وضع جامعه ی آن روز و هیأت حاکمه اطلاع کامل یافت. همچنین او، زنی عالمه و محدثه بود که به معارف اسلام آشنایی کامل داشت و به خاطر ظرفیت و لیاقتش، به مقام نیابت امام حسین (علیه السلام) در روز عاشورا رسید تا جایی که مردم در حلال و حرام مسائل شرعی خود به او مراجعه می کردند.(5) حضرت زینب (سلام الله علیها) مخزن الاسرار و دایه ی امامت بود. لذا جاودانگی نهضت امام حسین (علیه السلام) در گرو همت والای اوست، که اگر حضرت زینب (سلام الله علیها) نبود، نهضت حسینی پا نمی گرفت و رستاخیزی چنان عظیم به وجود نمی آمد.
در این پرورش یافته ی دامن نبوت، تمام صفات حضرت زهرا (سلام الله علیها) ترسیم شده بود؛ به طوری که می توان گفت: حضرت زینب (سلام الله علیها) نمونه ی کاملی از عبادت، زهد، صبر، شجاعت
و پایداری حضرت زهرا (سلام الله علیها) است.(2)
1) قائمی، علی، زندگانی حضرت زینب، ص 130.
2) مغنیه، محمد جواد، بانوی شجاع، ص 68.
3) عقیله ی الوحی، ص 24 (به نقل از قائمی، علی، زندگانی حضرت زینب، ص 128(.
4) اعیان الشیعه، ج 33، ص 191.
5) کمال الدین و اتمام النعمه، ص 257 (به نقل از: قائمی، علی، زندگانی حضرت زینب، ص 159(.
