در مرکز شهر حلب، در میدان اصلى شهر، قلعه‌اى بسیار عظیم و زیبا، که شاید از باشکوه‌ترین و زیباترین قلاع جهان باشد، چشم هر بیننده‌اى را مبهوت مى‌سازد.
گرداگرد این قلعه، خندق و دره‌اى بزرگ است که عمق آن به حدود ده متر و عرض آن به بیست متر مى‌رسد. قلعه بر روى تپه‌اى ساخته شده و مساحتى حدود 375×373 متر مربع دارد. ارتفاع بالاى قلعه تا کف خندق حدود چهل متر است.
این قلعه را در اصل رومیان ساخته‌اند و سیف الدوله حمدانى – حاکم موصل، حلب و رقه – در سده ی چهارم آن را بازسازى کرده است.
بعضى گویند نخستین کسى که قلعه حلب را بنا کرد سلوکوس از سلاطین سلسله سلوکیه (یونانیان) بود.(1) در جنگهاى مسلمانان و رومیان این قلعه یکى از استحکامات بسیار قوى و غیر قابل نفوذ مسلمانان بوده و به عنوان مقر فرماندهى سیف الدوله موقعیتى
استراتژیکى داشته است. ناکفور فوکاس فرمانده سپاهیان روم نیز یک بار قلعه را به آتش کشید پس از دوران سیف الدوله، سلاجقه شام و امراى ایوبى از این قلعه به عنوان دژى مستحکم در مقابل نیروهاى صلیبى بهره برده و تعمیراتى نیز در آن انجام دادند.
متأسفانه در هجوم مغول به حلب این قلعه نیز تقریباً تخریب شد ولى اشرف بن قلاوون آن را تجدید بنا کرد. قلعه یاد شده براى بار دوم به دست تیمور لنگ خراب شد ولى بازسازى شد. آخرین تعمیراتى که بر آن صورت گرفت در قرن سیزدهم و پس از آسیب‌هایى بود که بر اثر زلزله به آن وارد آمد.(2) امروزه بر دیوارهاى درب قلعه سوراخهاى فراوانى دیده مى‌شود که اثر گلوله و توپهایى است که در جنگ جهانى اول و درگیرى‌هاى عثمانى با دولتهاى اروپایى به آن شلیک شده است.
هم اکنون قلعه ی حلب یکى از اماکن و آثار تاریخى و سیاحتى منحصر به فردى است که بسیارى از سیاحان و جهانگردان را به سوى خود جذب مى‌کند. این قلعه به وسیله پلى که بر ستون‌ها و پله‌هایى از سنگ استوار است با خارج از آن مرتبط مى‌گردد. در گذشته، این پل، چوبى و متحرک بوده و به هنگام لزوم باز یا بسته مى‌شده است. طول آن حدود پنجاه متر و در انتهاى آن، درب اصلى قلعه قرار دارد؛ که بسیار بزرگ با دو برج دیدبانى به ارتفاع دوازده متر و عرض چهار متر و دیواره‌هاى سنگى است.
بر سر در ورودى، کتیبه‌اى بسیار بزرگ و طولانى به خط کوفى قرن پنجم – از دوران سیف الدوله – و در کنار آن کتیبه‌اى دیگر که از تجدید بناى سلطان اشرف قلاوون خبر مى‌دهد دیده مى‌شود. شایان گفتن است قبل از این درب، برج کوچکى که در 1507 میلادى ساخته شده قرار دارد. پس از در اصلى، هر یک از راهروهاى پرپیچ و خم و تاریک داراى درى هستند که اوّلین آن «باب الحیات» و دوّمین آن «باب الاسدین» (شعار دولت ایوبى) است. پس از طى مسافتى طولانى و پرپیج و خم به داخل قلعه راه یافته و این آثار و ابنیه را در آن مى‌بینیم:
1) تیودور بیشوف، تحف الانباء فی تاریخ حلب الشهباء، ص 196؛ کامل غزی، نهر الذهب فی تاریخ الحلب،ج2، صص 36 الی 23؛ عبداله حجاز، معالم الحلب الاثریه، ص 13.
2) تیودور بیشوف؛ همان کتاب، ص 196؛ کامل غزی، همان کتاب ج1، ص9.
