در دوران معاویه، پیش از آن که جامع اموى به شکلى که در دوران ولید ساخته شده تبدیل شود، چهار دروازه به نامهاى:1. المسکیه 2. باب العماره 3. باب النوفره 4. بابالخلفا ساخته بودند. وجه نامگذارى آنها بدینگونه است:
1. «باب المسکیه» گفتند چون بوى مشکى که از سر حضرت اباعبدالله علیه السلام – که براین دروازه گذاشته بودند – به مشام مىرسید.
2. «باب العماره» محل ورود حضرت زینب و اسراى کربلا بوده است. گویند آن حضرت، از این دروازه تا مصلاّ و محرابِ مسجد، شش مرتبه از فرط خستگى و شدت مصیبت بر زمین نشستند.
3. «باب النوفره«، به محله ی قدیمى شام منتهى مىشد و گویند سر شهداى کربلا از این دروازه وارد مسجد شده است.
4. باب الخلفا خوانده شد، زیرا که راه ورود خلفاى اموى به داخل مسجد بود.
درهاى کنونى مسجد عبارتند از:
1. باب الزیاده؛ در سمت دیوار قبله و جنوب مسجد، که در دوره ی عثمانى به «باب العنبرانیین» و بعدها نیز به «باب القوافین» مشهور شد. کاخ معاویه معروف به «قصرالخضراء» در کنار آن قرار داشته است.(1) این در، از سمت قبله به داخل شبستان بازمىشود. در بیرون آن نیز بازار طلا فروشان است.
2. باب الناطفین؛ در شمال مسجد قرار دارد که به «باب الفرادیس» و «بابالعماره» نیز معروف است.(2) در کنار دیوار خارجى این در، «مدرسه سمیساطیه» و «خانه ی عمر بن
عبدالعزیز» قرار داشته که اکنون به «معهدالدراسات الشرعیه» تبدیل شده است.
3. باب الساعات؛ باب الساعات که در شرق مسجد قرار دارد. از آن رو، آن را «باب الساعات» گفتهاند که در مقابل آن قبة الساعات را ساخته بودند.
4. باب الحمیدیه؛ این درب در مقابل بازار حمیدیه قرار دارد که در غرب مسجد واقع شده و در کنار این درب، غزالیه و محل تدریس امام محمّد غزالى قرار داشته است.
1) ابن جبیر، الجامع الاموی، ص 22.
2) پیشین، همان جا؛ ابن بطوطه، همان کتاب، ص 66.