ابن جوزی در تذکره گوید عبدالله بن جعفر را فرزندان متعدد بودند از آن جمله جعفر الاکبر است که عبدالله را بنام او کنیت بود و ابوجعفرش میخواندند مادرش عمرو بنت خراش بن بغیض بود، و دیگر علی و عون اکبر و محمد و عباس و ام کلثوم هستند و مادر این چهار و یکدختر حضرت زینب بنت علی علیه السلام و از بطن فاطمه دختر رسولخدای صلی الله علیه و آله است.
اما ابن قتیبه در کتاب المعارف میگوید جعفر الاکبر بن عبدالله از حضرت زینب دختر امیرالمؤمنین است که از حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیهم تولد یافته بود.
ونیز ابن قتیبه اولاد جناب عبدالله را مذکور میدارد و با آن چه مسطور شد اندک اختلافی دارد،و دیگر حسن درج و عون الاصغراند و عون اصغر در کربلا در رکاب سیدالشهداء سلام الله علیه شهید شد و بقیه از وی نماند و مادر ایشان جمانه بنت مسیب بن نجبة الفزاری است و مسیب یکتن از رؤسای توابین است که بخون خواهی حضرت امام حسین علیه السلام برخاست و راقم حروف شرح حالش را در کتاب امام زین العابدین سلام الله علیه مذکور داشت.
ودیگر ابوبکر و عبیدالله و محمد باشند و مادر ایشان خوصا بنت حفصه از قبیله بنی بکر بن وایل است ودیگر صالح و یحیی که فرزندی از ایشان نماند ودیگر هارون و موسی است که همچنان نسلی از ایشان نماند.
ودیگر جعفر وام ابیها و ام محمد باشند و مادر ایشان لیلی بنت مسعود است و دیگر حمید وام الحسن از کنیزکان خاصه اند و دیگر جعفر و ابوسعید باشند و مادر این دوتن ام الحسین دختر عمر از قبیله بنی صعصعه میباشد.
و دیگر معویه و اسحق و اسمعیل و قثم و عباس و ام عون از مادرهای دیگرند و در میان بنی هاشم غیر از عبدالله بن جعفر کسی پسر خود را معویه نام نکرد و چون عبدالله پسرش را معویه نام نهاد بنی هاشم از آن جناب دوری گرفتند و تا وفات کرد با او متکلم نشدند.
ابن قتیبه در کتاب المعارف گوید عقب عبدالله بن جعفر از میان اولادش از علی و معویه و اسحق و اسمعیل بود و معاویه را از زوه اش ام عون که از فرزندان حارث بن عبدالمطلب است عبدالله و محمد و از زوجه دیگرش فاطمه بنت حسن بن حسن بن علی علیهما السلام یزید و حسن و صالح پدید شد و پسری دیگر از ام ولد داشت که علی نام یافت و عبدالله بن معویه در طلب خلافت برآمد و بر اصفهان و پاره بلاد فارس دست یافت و بدست ابو مسلم مقتول شد و از وی فرزندی نماند.
و اسحق بن عبدالله بن جعفر را عمربن عبدالعزیز گاهیکه والی مداین بود با تازیانه حد بزد و عبدالله میگفت مبارکست همانا در روز زمین هیچ قرشی نیست مگر اینکه محدود گردید و از اسحق بن جعفر قاسم پدید گشت و مادرش ام حکیم بنت قاسم بن محمد بن ابی بکر است.
ابوالفرج اصفهانی در کتاب اغانی میگوید کنیت عبدالله ابومعویه است چه گاهیکه معویة بن عبدالله متول گردید عبدالله نزد معویه بود واز ولادت فرزندش بشارت آوردند عبدالله نیز با معویه بگفت معویه گفت این پسرت را معویه نام کن و صدهزار درهم در ازایش بگیر عبدالله قبول کرد و آن دراهم را ماخوذ داشت و جمله را بآنکس که این بشارت آورد بداد:
عبدالله را قانون چنان بود که در تادیب اولادش نکوشیدی و گفتی اگر خدای در حق ایشان خواستار چیزی باشد مؤدب میشوند و در میان فرزندانش جز معویه دارای فرهنگ و فضایل نگشت چنانکه ابن هرمه در این شعر که در حق او میگوید گوید:
احب مدحا ابا معویة الما
جد لاتلقه حصورا عییا
و معویة بن عبدالله بن جعفر بایزید بن معویه بصداقت میرفت لاجرم پسرش را یزید بن معویه نامید.
و از این جمله فرزندان عبدالله بن جعفر چند تن شهیدشدند یکی عون بن عبدالله بود که مادرش حضرت زینب سلام الله علیها است و او درکربلا شهید گشت چنانکه مسطور شد.
و دیگر محمد بن عبدالله بن جعفر است که ابوالفرج اصفهانی در مقاتل مینویسد مادرش خوصا بنت حفصة بن ثقیف بن ربیعة بن عثمان بن ربیعة بن عائذ بن ثعلبة بن تیم اللات بن ثعلبة بن عکابة بن صعب بن علی بن بکر بن وائل است و مادر خوصا هند دختر سالم بن عبدالله بن عبدالله بن محروم بن سنان بن مؤلة بن عامر بن مالک بن تیم اللات بن ثعلبة میباشد و مادر هند میمونه دختر بشر بن عمر و بن الحارث بن ذهل بن شیبان بن ثعلبة بن الحصین بن عکابة بن صعب بن علی بن بکر بن وائل است و سلیمان بن قته در این شعر خود محمد بن عبدالله بن جعفر را مرثیه کند و گوید:
و سمی النبی غودر فیهم
قد علوه بصارم مصقول
فاذا ما بکیت عینی فجودی
بدموع تسیل کل مسیل
در ناسخ التواریخ مسطور است که در آن هنگام که حضرت سیدالشهداء علیه السلام از مکه بیرون شد و چند میل راه به پیمود و بمنزل تنعیم فرود شد عبدالله بن جعفر بن ابیطالب پسرهای خود عون و محمد را بملازمت رکاب مستطابش روان داشت و بدینگونه مکتوبی برنگاشت.
أما بعد فانی أسئلک بالله لما انصرفت حین تنظر فی کتابی هذا فانی مشفق علیک من هذا الوجه الذی توجهت له أن یکون فیه هلاکک و استیصال أهل بیتک و ان هلکت الیوم طفیء نورالارض فانکه علم المهتدین و رجاء المؤمنین و لاتعجل فی السیر فانی فی اثر کتابی«.
عرض میکند ترا با خداوند سوگند میدهم چون معروضه مرا بنگری از سفر عراق عزیمت بفرمای چه بر تو بیمناک هستم که در اینراه که در پیش داری
تباه شوی و اهل بیت تو سرگشته و پریشان حال گردند و چون تو نباشی نور خدای در زمین ناپدید شود چه تو رایت هدایت یافتگان و امید مؤمنانی اکنون، در طی طریق عجلت مفرمای که من در اثر مکتوب خویش میرسم.
عبدالله بن جعفر بعد از ارسال این رسیله بنزد عمرو بن سعید آمد و گفت بحضرت حسین مکتوبی فرست و خط امانی انفاذ دار و خواستار شو تا بمکه مراجعت فرماید عمرو بن سعید این مکتوب بنوشت و در صحبت برادرش یحیی روان داشت عبدالله جعفر نیز باتفاق یحیی بحضرت سیدالشهداء سلام الله علیه بیامد، نامه عمروبن سعید را بدادند و در مراجعت آن حضرت فراوان الحاح ورزیدند.
در پاسخ ایشان فرمود رسولخدای مرا در خواب نمودار شد و مرا بکاری فرمان داد بیفرمانی رسولخدای را نتوانم گفتند چه فرمانکرد فرمود با هیچکس نگویم و چند که زنده باشم با کسی حدیث نکنم تا گاهیکه خدای را ملاقات نمایم چون عبدالله بن جعفر این راز بشنید و دانست که آن حضرت باز نخواهد شد پسرهای خون عون و محمد را بخواست و ایشان را وصیت فرمود که از ملازمت رکاب آنحضرت بازنایستند و در راه او از جان بازی دریغ نجویند و باتفاق یحیی بن سعید بمکه مراجعت نمود.
و نیز در ناسخ التواریخ مسطور است که چون نوبت شهادت باولاد جعفر طیار افتاد نخستین محمد بن عبدالله بن جعفر بود که آهنگ مقاتلت فرمود و این ارجوزه قرائت نمود:
نشکو إلی الله من العدوان
قتال قوم فی الردی عمیان
قد ترکوا معالم القرآن
و محکم التنزیل و التبیان
و أظهروا الکفر مع الطغیان
و خویشتن را در میان اعداء افکنده ده تن از ایشان را با تیر و شمشیر دست فرسود تیغ فنا ساخت، آنگاه بدست عامر بن نهشل التمیمی درجه شهادت یافت و پس از وی بشهادت عون اشارت شده چنانکه از این پیش نگارش رفت.
و میفرماید بعد از وی عبیدالله بن عبدالله بن جعفر که بعقیدت بعضی در یوم طف ملازمت حسین علیه السلام را داشت بشهادتت فایز گشت.
درمقاتل الطالبیین مسطور است که مادر عبیدالله بن عبدالله بن جعفر بن ابی طالب علیهم السلام خوصا بنت حفصه بود، یحیی بن الحسن از احمدبن سعید روایت کند که عبیدالله در خدمت جناب ابی عبدالله الحسین بن علی علیهم الصلوة و السلام در وقعه طف شهید گشت.
و دیگر از پسران عبدالله بن جعفر ابوبکر بن عبدالله در یوم الحرة و وقعه مدینه طیبه شهید گشت مادر او نیز خوصا بود چنانکه مسطور شد.
و دیگر عون الاصغر بن عبدالله بن جعفر که مادرش جمانة بنت مسیب بن نجبه از امرای توابین در طلب خون امام حسین علیه السلام بر ابن زیاد خروج کرد و در عین الوردة شهید شد و این داستان در کتاب امام زین العابدین سلام الله علیه سبقت گذارش گرفت و عون اصغر بشرف صحبت حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه نایل گردید و در رکاب آنحضرت درمشاهد آنحضرت حاضر گردیده است.
ابوالفرج درکتاب مقاتل میگوید از مداینی روایت کرده اند که قاتل عون اصغر از اصحاب مسرف بن عقبه بود.
و ابن اثیر در تاریخ الکامل گوید عون بن ابی جعفر بن ابیطالب که مادرش جمانة بنت مسیب بن نجبة الفزاری بود بدست عبدالله بن قطبة الطائی شهید شد و مقصود از ابی جعفر عبدالله بن جعفر است و نیز میگوید محمد بن عبدالله بن جعفر که مادرش خوصا بود بدست عامر بن نهشل تیمی شهادت یافت.
معلوم باد که در مجالس المؤمنین مسطور است که محمد بن جعفر طیار که برادر عبدالله بن جعفر میشود در زمان سعادت اقتران حضرت پیغمبر صلی الله علیه و آله متولد گردید و رسول خدای میفرمود محمد شبیه عم ما ابوطالبست چنانکه باین خبر اشارت رفت.
و میگوید محمد بن جعفر بعد از آنکه عمربن الخطاب بدیگر سرای روی نهاد بشرف مصاهرت حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام نایل شد و جناب ام کلثوم را که از آن
پیش بسرای عمر بود بسرای آورد.
و نیز میگوید که صاحب روضة الشهداء نوشته است که محمد بن جعفر با برادرش عون بن جعفر در کربلا شهید شدند و صاحب استیعاب میگوید این هر دو برادر در شوشتر شهید شدند صاحب مجالس میگوید قول صاحب استیعاب در باب محمد بصوابست زیرا که محمد بن جعفر در یکفر سنگی دزفول که از توابع شوشتر است مدفونست پس میتواند بود که شهادت او در شوشتر واقع شده باشد و او را از شوشتر بآن مکان نقل کرده باشند یا آنکه درهمان موضع شهید شده باشد و او را از شوشتر بآن مکان نقل کرده باشند یا آنکه در همان موضع شهید شده باشد و اطلاق اسم شوشتر بر آن موضع از اینروی باشد که دزفول و لواحقش از لواحق و توابع شوشتر است.
وصاحب اصابه گوید عون بن جعفر طیار در زمین حبشه متولد و در شوشتر شهید گردید همانا چون از روی تحقیق بنگرند معلوم میشود این اختلاف مورخین که در اختلاف اسامی شهداء و وانتساب ایشان دارند از چه جهات تواند بود و العلم عندالله و الراسخون فی العلم.
