آنگاه که چشم به جهان گشود، نه قدم به دنیای مادیات، که تازه به عرصه ی بقا پانهاد؛ در خانواده ای که خود، خانواده ی قرآن است.
پدر: علی علیه السلام همو که قرآن ناطق بود. قرآن از بندبند کلامش می جوشید(1) و پیامبر خدا خبر داده بود که جدایی علی علیه السلام و قرآن تا روز حشر امکان پذیر نیست.(2) مادرش فاطمه علیهاالسلام همو که وقتی به محاجه برای احقاق حق خود پرداخت، تنها مستندش قرآن بود تا همگان بدانند، چگونه قرآن کتاب قانون و اسلام است.(3) برادر بزرگ، امام حسن مجتبی علیه السلام که خود برترین مفسر قرآن پس از پدرش بود و برادر دیگر، امام حسین علیه السلام که آنچنان با قرآن پیوسته بود که او را شریک القرآن خوانده اند.(4)
این گونه قرآن با لحظه لحظه ی حیات این خانواده آمیخته بود. امام علی علیه السلام در تبیین این نکته، همه ی فضائل قرآن را ویژه ی این خانواده می داند:
»فیهم کرائم القرآن و هم کنوز الرحمان؛ (5) همه ی فضائل قرآنی درباره ی این خانواده نازل شده است و همانا گنج های خداوند در زمین هستند«.
در رأس اینان شخص رسول خدا صلی الله علیه وآله جد مادری زینب علیهاالسلام، خود محمل کتاب الهی و اولین مفسر قرآن است.
زینب علیهاالسلام از کودکی در چنین خانواده ای رشد و نمو کرد. قرآن هماره در فضای خانه، جریانی سیال بوده است که از دوران شیرخوارگی، آهنگ آن در گوش این نوزاد کوچک، طنین انداز می شده و در دوران رشد و نمو، مرجع فکری و شاکله ی ذهن او بوده است.
فارق از اینکه وفور قرائت قرآن در فضای زندگی زینب علیهاالسلام چه آثاری در رشد فکری او داشته است، باید به این نکته توجه داشت که افراد این خانواده هر یک برترین مفسران قرآن و متبحرترین عالمان علوم قرآنی بوده اند و زینب علیهاالسلام با پرورش در این محیط، خواه ناخواه زیر نظر قرآن پرورش پیدا می کرد.
بنت الشاطی در باره ی شرایط محیط پرورشی زینب علیهاالسلام می گوید:
زینب علیهاالسلام همین که دوران شیرخوارگی را پایان می دهد، گروهی از نخبه ترین معلمین درس زندگی را که جزیرة العرب پرورده و به خود دیده است، در مقابل خود می بیند…(6)
بدین سان، تمام بنیان های فکری زینب علیهاالسلام از دوران خردسالی تحت اندیشه های قرآنی شکل گرفت و قالب بندی شد.
درباره ی استعداد خاص زینب علیهاالسلام در فراگیری حدیث و قرآن، نباید تردید کرد.می دانیم که او، یکی از مهمترین راویان خطبه مادرش در قضیه ی فدک است.(7) در حالی که در آن روزگار که فاطمه علیهاالسلام آن خطبه را ایراد کرده بود، زینب4 یا5 ساله بیش نداشت.(8)
1) برای بررسی نقش قرآن در کلام حضرت علی ر.ک: محمدی اشتهاردی، آیات قرآن و گفتار پیامبر در نهج البلاغه؛ مصباح یزدی، قرآن در آیینه نهج البلاغه؛ فاضلی، جایگاه امام علی در تفسیر و علوم قرآنی.
2) امینی، الغدیر، ج 3، ص 127.
3) برای بررسی نقش قرآن در کلام حضرت فاطمه زهرا ر.ک: نیستانی، تجلی درکلمات.
4) ر.ک: شوشتری، الخصائص الحسینیه، ترجمه میرزا محمد حسین شهرستانی، ص 335 تا 365.
5) نهج البلاغه، خ 154.
6) بنت الشاطی، زینب علیهاالسلام عقیلة العرب، ص 25.
7) برای دیدن اصل خطبه ر.ک: مجلسی، بحارالانوار ج 29، ص 215.
8) حضرت زینب علیهاالسلام فروغ تابان کوثر، ص 107 و نیز ر.ک: صادقی اردستانی، زنان دانشمند و راوی حدیث، ص 258 – 261.
