در میان اعراب مرسوم بود که هر کس غیر از نام، کُنیه، لقب و گاهی کُنیه‌ها و القابی داشته باشد.
در فرهنگ عرب به آن دسته از نام‌هایی که با پیشوند اَبْ (در مردان) و اُمّ (در زنان) همراه باشد، کنیه می‌گویند.
کنیه در زبان عرب معمولا برای احترام و تکریم به کار می‌رود. هر چند اغلب با کلمه «اب» یا «ام» همراه است ولی گاهی نیز با کلمه ابن (پسر) و اخت (دختر) شروع می‌شود. مثل: ابوالحسن و ام‌کلثوم.
سنتِ گذاشتن نامی در قالب کنیه برای افراد در میان قبایل عرب، گونه‌ای بزرگداشت و تجلیل برای افراد به شمار می‌رود و در اسلام نیز توجه زیادی به آن شده است.
غزالی می‌نویسد: «رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله اصحاب خود را از روی احترام و برای به دست آوردن دلهایشان به کنیه صدا می‌زد و آنهایی که کنیه نداشتند، کنیه برایشان انتخاب می‌فرمود و سپس آنها را بدان می‌خواند. مردم نیز از آن پس، فرد مذکور را به همان کنیه می‌خواندند. حتی آنان که فرزندی نداشتند تا کنیه‌ای داشته باشند کنیه می‌نهاد. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله رسم داشت حتی برای کودکان نیز کنیه انتخاب می‌نمود و آنان را مثلاً ابا فلان صدا می‌زد تا دل کودکان را نیز به دست آورد.» (1)
برخی تنها کنیه این بانوی بزرگوار را ام الحسن می‌دانند و عده‌ای نیز ام کلثوم را ذکر کرده‌اند. (2)
1) معارف و معاریف، سید مصطفی حسینی دشتی، ج 8، ص 595.
2) ناسخ التواریخ(طراز المذهب)، سپهر، ج18، ص67.
