در اصل به معنی بزرگواری و عظمت معنوی است و در اصطلاح علم کلام، کارهای خارق العادهای که از پیامبران برای اثبات نبوت صادر میگردد، با نام معجزه خوانده میشود و همینگونه کارها از غیر پیامبران، با نام کرامت ذکر میشود.
بنابراین کرامت اصطلاحی در گفتار متکلمین به علم کلام، همان معجزهای است که درباره امور خارقالعاده غیر پیامبران، از اولیاء خداوند و امامان علیهمالسلام صادر میشود، چرا که نشانه عظمت و بزرگواری آنها در پیشگاه خداوند است، بر همین اساس امام صادق علیهالسلام فرمود:
«… اَلْمُعْجِزَةُ عَلَامَةٌ لِلَّهِ لَا یُعْطِیهَا إِلَّاأَنْبِیَاءَهُ وَ رُسُلَهُ وَ حُجَجَهُ لِیُعْرَفَ بِهِ صِدْقُ الصَّادِقِ مِنْ کَذِبِ الْکَاذِب؛ (1)
معجزه نشانهای برای خداست که خداوند آن را به کسی جز پیامبران و رسولان و حجّتهایش عطا نمیکند و هدف از آن این است که به وسیله آن راستگویی راستگو از دروغگویی دروغگو شناخته شود.»
مطابق روایات بسیار، امامان معصوم علیهمالسلام نیز همچون پیامبران دارای معجزه بودند، که از آن به کرامت تعبیر میشود، از جمله:
1- ابوبصیر یکی از شاگردان برجسته امام باقر علیهالسلام که از هر دو چشم نابینا بود، میگوید، به امام باقر علیهالسلام عرض کردم:
«آیا شما وارث رسول خدا صلیاللهعلیهوآله هستید؟»
فرمود: «آری»
عرض کردم:
«رسول خدا صلیاللهعلیهوآله وارث همه انبیاء بود؟ آیا آنچه را آنان میدانستند، رسول خدا صلیاللهعلیهوآله نیز میدانست؟»
فرمود: «آری»
عرض کردم:
«فَأَنْتُمْ تَقْدِرُونَ عَلَى أَنْ تُحْیُوا الْمَوْتَى وَ تُبْرِءُوا الْأَکْمَهَ وَ الْأَبْرَص؟
پس شما نیز میتوانید مرده را زنده کنید و کور و بیمار مبتلا به پیسی را شفا دهید؟»
فرمود: «آری»
سپس به من فرمود: «نزدیک بیا، نزدیک رفتم، دست مبارکش را بر صورت و چشم من کشید، خورشید، آسمان، زمین، خانهها و هرچه را که در آنجا بود دیدم.»
سپس به من فرمود:
«آیا دوست داری همین گونه بینا باشی، تا همچون سایر مردم در قیامت به حساب و کتاب الهی کشیده شوی و یا به حال اوّلت برگردی و به طور خالص و بیدغدغه وارد بهشت شوی؟»
عرض کردم میخواهم به همان حال قبل برگردم، دست مبارکش را بر صورتم کشید، دوباره نابینا شدم، این ماجرا را برای ابن عمیر یکی از شاگردان ممتاز امام نقل کردم، او گفت:
«گواهی میدهم که حادثه صدور کرامت از امام باقر علیهالسلام حق است، چنان که روز روشن است.» (2)
2- از امام صادق علیهالسلام روایت شده:
«اسم اعظم دارای 73 حرف است، آن اسم اعظمی که آصف برخیا وزیر حضرت سلیمان میدانست و با اثر آن توانست در کمتر از یک چشم برهم زدن، تخت بلقیس را از یمن به بیت المقدس نزد سلیمان علیهالسلام بیاورد، یک حرف از آن 73 حرف بود و در نزد ما امامان 72 حرف از اسم اعظم وجود دارد و تنها یک حرف آن مخصوص ذات پاک خداست که مربوط به علم غیب می باشد.» (3)
در روایت آمده:
روزی امام صادق علیهالسلام آیه چهلم سوره نمل را که مربوط به آصف برخیا و آوردن تخت بلقیس به وسیله او است، تلاوت کرد و فرمود:
«وَ اللَّهِ عِنْدَنَا عِلْمُ الْکِتَابِ کُلُّهُ؛ (3)
اگر آصف، بهرهای از علم کتاب داشت، سوگند به خدا ما دارای همه علم کتاب هستیم.» نتیجه این که امامان علیهالسلام دارای کرامت در سطح عالی هستند.
1) بحارالانوار، ج 11، ص 71.
2) الکافی، ج1، ص 470.
3) تفسیر نورالثقلین، العروسی الحویزی، ج 4، ص 88.