امیرالمؤمنین، علی بن ابیطالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف، پسر عموی رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله که از هفت سالگی، تحت تعلیم و تربیت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله قرار گرفت و نخستین کسی بود که در کودکی به پیامبر ایمان آورد. علی علیه‌السلام از حیث شجاعت، دانش و پرهیزکاری، یکتا جوانمرد قریش بود. او بهترین خلق خدا پس از پیامبر که روزگار نظیر او را در عرصه گیتی ندیده بود و نخواهد دید.
پیامبر نیز عِلْمَ مَا کَانَ وَ مَا یَکُون (1) را به او آموخت و او را خلیفه بلافصل خود قرار داد.
و درباره‌اش فرمود:
«مَا عَرَفَکَ یَا عَلِیُّ حَقَّ مَعْرِفَتِکَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَا؛ (2)
اى على کسى جز خدا و من به درستى تو را نمىشناسد.»
شاعر نیز گوید:
کتاب فضل تو را آب بحر، کافی نیست
که تَر کنم سر انگشت و صفحه بشمارم
علی علیه‌السلام در جنگهای صدر اسلام به دستور رسول گرامی اسلام و با شمشیر خود، سرنوشت کفر و اسلام را معین کرد و در جنگ خندق با ضربت کاری خود اجری برتر از عبادت ثقلین را برای خود فراهم آورده است. (3) او که در عین قدرت، بزرگترین مظلوم تاریخ و غریب سقیفه است و آیات متعددی در شأن او از قرآن گواه آمده است. (4) او که در دوران خلافتش بهترین نظام حکومتی را به وجود آورد و عالی‌ترین نظام عدل و قسط را در جامعه پیاده کرد، در عصر حکومتش با همه اشتغالاتی که داشت، شبها انبانی از غذا بر دوش گرفته و به گونه‌ای ناشناس به در خانه فقیران کوفه می‌رفت گرسنگان را سیر می‌کرد و به داد درماندگان می‌رسید. کسی که در قضاوت و زهد، در سخاوت و پرهیزگاری، در اصالت و بزرگواری و در مقام بلند ایمان و شرافت، والاترین یار پیامبر و امت اسلام بود.
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله خطاب به دخترش فرمود:
«زَوَّجْتُکِ خَیْرَ أُمَّتِی أَقْدَمَهُمْ سِلْماً وَ أَکْثَرَهُمْ عِلْماً وَ أَفْضَلَهُمْ حِلْما؛ (5)
دخترم! مطمئن باش که تو را به ازدواج کسی درآورده‌ام که، بهترین افراد امت من است، زیرا از لحاظ دانش از همه عالم‌تر است، در قلمرو حلم و پایداری از دیگران مقاوم‌تر است.»
جُمَیع بن عُمَیر تمیمی از عایشه سؤال کرد: محبوب‌ترین افراد در پیشگاه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله چه کسی بود؟
وی پاسخ داد: «از میان زنان، فاطمه سلام‌الله‌علیها و از میان مردان شوهر فاطمه، علی بن ابیطالب علیه‌السلام.» (6)
1) اصول کافی، ترجمه کمره‌ای، ج2، ص 774.
2) ارشاد القلوب، ج2، ص 209.
3) شرح الکافی،الأصول و الروضة، مولى صالح المازندرانی، ج12، ص 393. (ضَرْبَةُ عَلِیٍّ یَوْمَ الْخَنْدَقِ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ الثَّقَلَیْن).
4) آیاتی همچون آیه اطعام: 8 انسان، آیه زکوة: 55 مائده، آیه ولایت: 59 نساء، آیه تطهیر: 33 احزاب، آیه مباهله: آیه 61 آل عمران و…..
5) بحار الأنوار، ج38، ص 19.
6) بحار الأنوار، ج32، ص 272. (قَالَ جُمَیْعُ بْنُ عُمَیْرٍ دَخَلْتُ عَلَى عَائِشَةَ فَقُلْتُ مَنْ کَانَ أَحَبَّ النَّاسِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله فَقَالَتْ فَاطِمَةُ سلام‌الله‌علیها قُلْتُ لَهَا إِنَّمَا أَسْأَلُکِ عَنِ الرِّجَالِ قَالَتْ زَوْجُهَا…).
