حمد و سپاس خداوند متعال را، و درود خدا بر سید و آقای ما، خاتم الانبیاء، حضرت محمد صلی الله علیه و اله و سلم و اهلبیت او علیهم السلام و خصوصا امام معصوم علیهم السلام و سلام بر عزیز جان ما، حضرت مهدی ارواحنا فداه، و لعنت خدا بر دشمنان ایشان، تا روز قیامت.
قال الله تعالی: (قل لا اسألکم علیه اجرا الا المود فی القربی(. (1)
خداوند متعال فرمود: ای پیامبر، بگو من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی کنم جز دوست داشتن نزدیکانم (اهل بیتم(.
و پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم در شأن و منزلت حضرت زینب علیهاالسلام فرمود: هر کس بر زینب علیهاالسلام گریه کند، اجر و ثوابش مانند کسی است که بر برادرانش حسن و حسین علیهماالسلام گریه نموده باشد. (2)
حضرت زینب علیهاالسلام، ام المصائب، بانوی صبر، استقامت و شجاعت، عقیله و کریمه ی بنی هاشم؛ او ماهی است که از پنج خورشید تابان کسب نور کرده و از هر کدام به طور شایسته ای بهره گرفته، و آنگاه جهانی را روشنایی بخشیده است.
او نوه ی گرانقدر و ارجمند پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم است.
او روشنایی چشمان علی و فاطمه علیهماالسلام است.
او خواهر عزیز امام حسن و امام حسین علیهماالسلام است.
او عمه ی امام سجاد و فرزندش امام باقر علیهماالسلام است.
او بانویی است که هفت معصوم علیهم السلام را ملاقات کرده است.
از نوشتن درباره ی او بزرگان درمانده و متحیرند، چه رسد به بی بضاعتی مانند حقیر؛ چرا که او عارفه ای است که فقط معصومان علیهم السلام می توانند او را توصیف کنند. نام حضرت زینب علیهاالسلام را که می شنویم، ام المصائب بودن ایشان برای ما تداعی می شود. زندگی این بانو، با غم و حزن و رنج و مصیبت و بلا عجین بوده است. اگر بخواهیم به جانسوزترین مصائب این عزیز نظر کنیم، درمی یابیم که در پنج، شش سالگی شاهد رحلت جد عزیزش پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم بوده است و پس از آن ناظر مصیبتهایی که بر مادرش وارد شده تا اینکه چند ماه بعد، شهادت مادر جوانش را به نظاره نشسته است. پس از شهادت مادر، خانه نشینی پدر و مصیبتهایی که بر وی وارد شده را دیده، تا اینکه سحری به او خبر ضربت خوردن پدرش را داده اند و پس از چند روز شهادت ایشان را مشاهده کرده است. پس از آن مصائبی که بر برادر مظلومش امام حسن مجتبی علیه السلام وارد آورده اند را دیده و لحظه ای نیز او را خبر کردند که برادرت را مسموم کرده اند و پس از چند روز شهادت برادر و تیرباران جنازه ی وی را؛ و چند سال بعد همراه برادرش امام حسین علیه السلام سفری پر مخاطره را از مدینه شروع می کند و با خداحافظی از جدش راهی مکه شده و سپس به کربلا می رود و در این سرزمین شاهد به خون غلطیدن بهترین عزیزانش می شود و لحظه ای نیز فرا می رسد که از بالای تل زینبیه شمر ملعون را روی سینه ی برادر می بیند که سر برادر را با دوازده ضربه ی خنجر از بدن جدا می کند و پس از آن اسارت وی شروع می شود و در این سفر یزید و یزیدیان را رسوا می کند و رنج و غم همه ی اسرا را به جان و دل می خرد و از آنها نگهداری و حفاظت می کند، تا اینکه بدون برادران و فرزندان و خویشان به
مدینه برمی گردد و پس از چند ماه، غم جانکاه، این سرای پر بلا را به سوی بهشت جاویدان ترک کرده و شهادت گونه به لقاء و دیدار الهی نائل می شود.
اما آنچه باعث نگارش و تدوین این مجموعه شد، اینکه بین کتب محدودی که درباره ی حضرت زینب علیهاالسلام نوشته شده، کتابی یافت نشد که به مصائب این بانوی مصیبت دیده و صبور از کودکی تا وفات به صورت ویژه، پرداخته باشد. لذا خداوند متعال بر این ناچیز منت نهاده، تا در کتب معتبر، زندگانی حضرت زینب علیهاالسلام را از تولد تا رحلت مطالعه کرده و در حد امکان و وسع محدود خود، مصائبی را که بر این مظلومه وارد شده است جمع آوری نموده، در اختیار عاشقان اهلبیت علیهم السلام و محبان این بانوی نمونه، قرار دهد.
اگرچه، این مقدار هم که جمع آوری شده است، قطره ای از دریای بیکران مصیبتهای آن بانوست که ما از قسمت اعظم آن خبر نداریم و این اندک نیز از کتب محدودی که در دسترس بود یافت شده است و الا مصائب ایشان، بیش از آن است که بتوان تصور کرد و نگارش نمود.
باید امیرالمؤمنینی و فاطمه ای باشند که مصائب دختر را برای ما بازگو نمایند. باید حسن و حسین و ام کلثومی باشند که مصائب خواهر را برای ما بیان کنند. باید سجاد و باقری باشند که مصائب عمه را شرح دهند.
اما حال که دست ما از دامان آن عزیزان کوتاه است، در این مختصر به روایات و اخباری که درباره ی مصائب حضرت زینب علیهاالسلام به دست ما رسیده اکتفا می کنیم، و مابقی را موکول می کنیم به هنگام ظهور یار که از پس پرده ی غیبت به درآید و شرح مصائب را بیان نماید.
لازم به ذکر است، برای اینکه مطالب از اتقان کافی برخوردار باشد و از مطالب بی پایه و اساس دوری شود، بیشتر سعی شده که از دو کتاب گرانقدر و مورد توجه بزرگان یعنی لهوف سیدبن طاووس و نفس المهموم شیخ عباس قمی استفاده شود.
درخور توجه اینکه؛ حضرت زینب علیهاالسلام در طول زندگی در همه ی مصائب پدر، مادر، برادرها و اقوامش شریک بوده است، لکن بیشتر سعی شده، مصائبی گلچین شود که وی در آن نقش اساسی، ایفا کرده است.
و اکنون از خداوند قادر متعال درخواست می کنم که مرا در ادامه ی این سعی و تلاش، و پیروی از اهلبیت علیهم السلام یاری فرماید و این اثر ناچیز را ذخیره و نوری برای آخرت حقیر و هر کسی که حقی بر گردن بنده دارد و مرا به این راه هدایت کرده، قرار دهد و باقیات الصالحاتی باشد که تا ظهور دولت یار، مجالس ارباب خونین کفن و غریب و مظلوم ما حضرت ابی عبدالله الحسین علیه السلام و خواهر مصیبت دیده ی او حضرت زینب علیهاالسلام را گرمی بخشد و از حضرت زینب علیهاالسلام عذرخواهی می کنم که مصائب وارد شده بر آن مظلومه را محدود به این کتاب کردم.
چرا که به نظر می رسد مصائب بیش از آن باشد که قابل دستیابی است لکن این مجموعه، برگ سبزی است تحفه ی درویش و کلاف نخی است برای خرید رضایت آن عزیز.
و در پایان از همه ی عزیزانی که از مطالب این کتاب استفاده کرده، مجالس حسینی و زینبی را گرمی، می بخشند عاجزانه خواستارم که حقیر سراپا تقصیر را در حیات و ممات از دعای خیر خویش فراموش نفرمایند.
»وآخر دعوانا ان الحمدلله رب العالمین«.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
ملتمس دعای خیر شما در حیات و ممات
طلبه ی عش آل محمد صلی الله علیه و اله و سلم، قم المقدسة، سید رضا موسی کاظمی نائینی
دی ماه 1384 ه.ش/ ذی حجة الحرام 1426 ه.ق
1) سوره ی مبارکه شوری، آیه ی 23.
2) حضرت زینب کبری علیهاالسلام، ص 47.
