پس از آنکه اهلبیت پیامبر علیهم السلام را در کربلا به خاک و خون کشیدند، عمر بن سعد دستور داد سرهاى شهدا را قطع کنند. پس از این اقدام شنیع، سرها را میان قبایل تقسیم کرد تا آنان بدین وسیله به ابن زیاد تقرّب جویند. قبیله ی کنده سیزده سر، به ریاست محمد بن اشعث کندى. قبیله ی هوازن دوازده سر، به ریاست شمر بن ذى الجوشن. تمیم هفت سر. بنى اسد شانزده سر و بقیه ی قبایل تعدادى را (که در مجموع به 71 سر بریده مىرسید) حمل کردند و وارد کوفه شدند.(1) عبیدالله دستور داد تمامى سرها را از جلوىِ کاروان اسرا حرکت دهند و به شام ببرند. در شب اول ماه صفر، کاروان به دمشق رسید.
قبل از ورود آن، به دستور حکومت یزید، شهر را آراستند. زنان و مردان، هلهله کنان ایستاده و سرهاى مقدس را بر نیزهها و کاروان مصیبت دیدگان اهل بیت را به دنبال آن مىنگریستند. سر مقدس عباس بن على علیه السلام جلوتر از همه و سر مقدس امام حسین علیه السلام در آخر سرها و در جلو زنان بر نیزه افراشته بود(2)؛ گویى هنوز عباس بن على علیهما السلام جلو دار وعلمدار کربلا بود.
امّ کلثوم از رییس قافله خواسته بود سرها را جلوتر از کاروان وارد شهر کنند تا مردم متوجه سرها شده و به حرم اهل بیت نگاه نکنند. هنگام طلوع آفتاب سرهاى مقدس شهدا و کاروان اسرا از «باب الساعات» وارد مسجد اموى شد. آنگاه به دستور یزید لعنة الله، تمامى سرها به مدت سه روز بر دروازههاى شهر و مسجد اموى آویزان گردید. امام زینالعابدین علیه السلام پس از چندى، موافقت یزید را گرفت تا سرها را به بدنها ملحق سازد و
لذا سر امام حسین علیه السلام و سایر شهدا را به کربلا برد و به اجساد مطهرشان ملحق کرد.(3)
در عین حال، چند سر از شهدا را در پیرامون «باب الصغیر» به خاک سپردند. امروز این مکان که حدود پنجاه متر بالاتر از درِ اصلى قبرستان باب الصغیر و سمت چپ کوچه و در حقیقت خارج از قبرستان است، داراى محوطهاى بزرگ است که در وسط آن حجرهاى کوچک بوده و سرهاى مقدس در این حجره دفن شدهاند.
بر اساس کتبیه ی سنگى بالاى حجره، ضریح قبلىِ آن را که از نقره بوده، فرمانده سپاه فاطمى مصر؛ یعنى جوهر صقلى ساخته که متعلق به قرن چهارم است. اما در سالهاى اخیر بهجاى آن، ضریحى از نقره ساختهاند. هر چند که بر سقف این حجره، اسامى شانزده تن از شهداى کربلا نوشته شده، لیکن به احتمال قوى تنها سر سه تن از شهداى کربلا در این مکان به خاک سپرده شدهاند. این سرها عبارتاند از: 1. سر مقدس حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام 2. سر مقدّس حضرت على اکبر علیه السلام 3. سر مقدس حبیب بن مظاهر علیه السلام.
سید محسن امین، در 1321ق. کتیبهاى بر بالاى درِ ورودى این مقام، با این عبارت دیده است: «هَذَا رأس عباس و على بن الحسین علیهم السلام و حبیب بن مظاهر«. بعدها که ضریحى بر روى این محل گذاشته شد، نام شانزده تن ذکر گردید.(4) با توجه به اینکه منابع تاریخى شیعه اذعان دارند سرهاى شهداى کربلا به بدنهاى آنان ملحق شده است، به نظر نمىرسد در این مکان بیش از سه سر به خاک سپرده شده باشد. والله اعلم بالصواب.
نام سرهایى که بر سقف گنبد این مکان ثبت شده، عبارتاند از:
1. عباس 2. على اکبر 3. حبیب بن مظاهر 4. قاسم بن الحسن 5. عبدالله بن على 6. عمربن على 7. حرّ ریاحى 8. محمد بن على 9. عبدالله بن عون 10. على بن
ابىبکر 11.عثمان بن على 12.جعفر بن على 13.جعفر بن عقیل 14.محمد بن مسلم 15.عبدالله بن عقیل 16.حسین بن عبدالله.
1) عبدالرزاق موسوی المقرم، مقتل الحسین او حدیث کربلاء، ص 391؛ ابن صباغ مالکی، همان کتاب، ص 197.
2) ابوالحسن شعرانی، دمع السجود، ص 242؛ مجلسی، بحار الأنوار، همان کتاب، ج 45، ص 128 ـ 126؛ باقر شریف القرشی، حیاة الامام حسین علیه السلام، ج 3، ص 369 ـ 368.
3) مجلسی، همان کتاب، ج 45، ص 128 ـ 124؛ ابوالحسن شعرانی، همان کتاب، ص 253؛ همچنین حسن الأمین، در دائرة المعارف الاسلامیه الشیعیه جزء دوم، ص 32 و هاشم معروف الحسینی در سیرة الائمه الاثنی عشریه، ج 2، ص 80، به نقل روایتهای مختلف در مورد محل دفن سر مقدس امام حسین علیه السلام پرداخته اند.
4) سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج 1، ص 627؛ حسن الامین، همان کتاب، ج 1، ص 32.