یکى از نقاط بسیار دیدنى و جذاب اطراف صفین و رقه، قلعه ی زیباى جعبر است که در کنار رودخانه ی فرات واقع و چون در نزدیکى آن سد عظیمى ساخته شده این قلعه چون جزیره‌اى در وسط دریاست.
قلعه ی مذکور در مسیر حلب و حدود سى کیلومترى جنوب رقه و صفین قرار دارد. در این مسیر یک دوراهى ما را به سوى شهرک الثوره راهنمایى مى‌کند. حدود ده کیلومتر به طرف این شهرک، پس از سد جدید الاحداثى، تابلویى با عنوان الى جعبر، مسیر قلعه را نشان مى‌دهد. از این نقطه تا قلعه حدود دوازده کیلومتر راه است. پس از طى این مسافت به حاشیه ی رودخانه فرات مى‌رسیم. از دور یک خشکى که همانند جزیره‌اى آب اطراف آن را فرا گرفته چشمان ما را به خود متوجه مى‌سازد. قلعه ی مذکور بر فراز تپه‌اى ساخته شده که هر سه طرف آن را آب احاطه کرده است.
قلعه در گذشته به «دُوَسر» معروف بوده است. از تاریخ بناى نخستین آن اطلاعى در دست نیست ولى به گفته ی یاقوت حموى در دوران بنى عباس فردى از بنى قُشیر اعمى به نام جَعْبَر بن مالک، این قلعه را به تملک درآورده است. وى که فردى راهزن بوده، پس از راهزنى در این قلعه پناه مى‌گرفته است. در 477 هجرى سلطان ملکشاه سلجوقى این قلعه را از تصرف وى خارج ساخت و بنى قشیر را از آن بیرون راند.
پس از چندى نورالدین محمود زنگى به سال 541 هجرى آن را متصرف شد. این
قلعه پس از چندى توسط ملک عادل برادر سلطان صلاح الدین ایوبى بازسازى شد اما هولاکو آن را تخریب و در 735 ق «امیر طنبغا» نائب حلب از بیست هزار نفر براى بازسازى آن کمک گرفت. این قلعه در دوران ایوبى‌ها یکى از مراکز مهم نظامى و پایگاههاى استراتژیکى آنان بوده است.(1)
قلعه جعبر دو دیوار دفاعى داشته که اطراف آن را خندق تشکیل مى‌داده است.
ارتفاع آن تا سطح رودخانه 345 متر است. در سمت جنوب غربى آن مدخل ورودى قلعه است، پل متحرکى بر آن قرار یافته و بعدها به جاى آن پلکانى از سنگ ساخته‌اند.
اطراف قلعه و دیواره ی آن، برجهاى دفاعى فراوانى به شکل مربع یا مدور و مسدس براى دیدبانى قرار دارد. در گوشه ی جنوبى قلعه، باقى مانده ی بناى محکمى دیده مى‌شود که محتمل است قصر الاماره بوده باشد. امروزه بیشتر دیوارهاى قلعه که از آجر و خشت است تخریب شده و یا روبه ویرانى است بعضى از قسمتهاى کنگره‌ها و برجک‌هاى آن نیز به مرور از بین رفته است.
در حدود دو کیلومترى آن و در وسط رودخانه، تپه‌اى به صورت جزیره نمایان است که بر بالاى آن بنایى دیده مى‌شود. گویا این جا پایگاه رصد یا کمین قلعه بوده است.
براى رفتن به آن مکان باید از قایق استفاده کرد. هم اکنون این قلعه و اطراف آن بصورت تفرجگاه تابستانى مردم اطراف است.
1) یاقوت حموی همان کتاب ج2، ص142؛ کامل غزی، همان کتاب، ج 1، ص375؛ صلاح الدین ابیک صفدی تحفه ذوی الالباب، ج2، ص73.
