در دوران مختلف قصرهاى فراوانى در دمشق ساخته شده که بعضى از آنها در طول زمان رو به تخریب و ویرانى رفته است. قدیمىترین و مشهورترین قصر دمشق، «قصر الخضراء یا قصر الاموى» است که دارالاماره معاویه بن ابى سفیان و سپس یزید بن معاویه بوده است.
این قصر در سمت قبله جامع اموى و چسبیده به دیوار آن بوده و به وسیله بنىعباس تخریب و مکان آن به بازارى تبدیل شده است. از قصر درى به سمت محراب و منبر جامع باز مىشود که «باب الحدید» نام دارد. گویا معاویه از آنجا به داخل مسجد و محراب وارد مىشده است.
بقایاى قصر خضراء در آتش سوزی مسجد اموى سوخت و از بین رفت. البته قصرهاى معروف دیگری مثل قصر مأمون و متوکل، قصر عاتکه دختر یزید و همسر عبدالملک نیز از بین رفتهاند. قصرهاى موجود دمشق عبارتند از:
– قصرالعظم(قصر اسعد پاشا)
این قصر ابتدا خانه «امیر تنکر» از امراى ممالیک دمشق در قرن هشتم بوده و در سال 1163 هجرى به وسیله «امیر اسعد پاشا العظم» والى عثمانى دمشق ساخته شده و بناى آن در سال 1174هجری به پایان رسیده است.
قصر اسعد پاشا بر قسمتى از معبد ژوپیتر رومى واقع و به احتمال زیاد قسمتى از قصر معاویه یعنى قصر الخضراء را نیز در برمىگرفته است. قصر العظم در سال 1925 میلادى دچار آتشسوزى شد ولی دوباره بازسازى شد.
امروزه این قصر که یکى از زیباترین قصرهاى موجود دمشق مىباشد، که به موزه ملى تبدیل شده است. قصر العظم حیاطى بسیار بزرگ داراى 360 اطاق است که اکنون هر کدام بخشى از موزههاى مردم شناسى، سلاح و… را تشکیل مىدهند.
– قصر الابلق
در مکان تکیه سلیمانیه کنونى قرار داشته و مخصوص ضیافت میهمانان و مأمورین کشورهاى دیگر بوده است. این قصر که به وسیله ملک ظاهر بیبرس ساخته شده، به دستور امیر تیمور لنگ تخریب گشت. سپس سلطان سلیمان قانونى، بر مخروبه آن «تکیه سلیمانیه» کنونى را ساخت.
– بیت السَّباعى
در سال 1187 هجرى به وسیله خاندان سباعى که یکى از خاندانهاى معروف و اهل علم و ادب در دمشق بودند، ساخته شد. این قصر اکنون در محله مئذنة الشحم در بازار مدحت پاشا و شارع مستقیم دمشق مى باشد. (1)
1) اماکن زیارتی و سیاحتی سوریه، اصغر قائدان، ص 128.