جستجو
این کادر جستجو را ببندید.

عبادت زینب (2)

زمان مطالعه: 4 دقیقه

اگر بگوییم اهل بیت عصمت و طهارت (علیه السلام) زینت عبادت بودند اغراق نگفته ایم، ‌چرا که بهترین لحظات زندگی آنها آن موقعی بود که با یگانه معبود خود خلوت می کردند. سروش و زمزمه عارفانه آنها ترسیم بهترین نوع رابطه بنده با خدا بود و آهنگ دلپذیر و روح نواز آن، تفسیر معمای هستی، خصوصا انسان بوده است.

ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون(1)

جن و انس را مگر برای عبادت کردن خودم، خلق نکردم.

نگرش ائمه طاهرین (علیهم السلام) به نماز صرفا به خاطر ادای تکلیف شرعی نبود، بلکه نماز، ‌نیاز و تمنای همیشگی آنان بوده است، ‌لذایذ معنوی و جذابیت معشوق، آنچنان بر آنان غلبه می کرد که هیچگاه از عبادت و ریاضت به درگاه احدیت سیر نمی گشتند، حتی اگر توان و قدرت جسمانی خود را از دست می دادند، کشش و میل آنها به خدا بیشتر می شد. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) آنچنان به عبادت علاقه مند بود که در سخت ترین شرایط جسمی حاضر نمی شد، از عبادت و راز و نیاز دست بردارد، بدین جهت بود که آیه زیر در شأن او نازل گشت.

طه، ما انزلنا علیک القرآن لتشقی. (2)

پیامبر!ما قرآن را نازل نکردیم، به خاطر اینکه خودت را به مشقت بیندازی.

همچنین حضرت علی (علیه السلام) نیز در نماز آن گونه محو جمال یار می شد که خود را فراموش می کرد، بدین سبب هنگامی که پاره ای از نیزه در جنگ به پای مبارکش فرو می رود، رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: «وقتی که علی در نماز است نیزه را از پایش بیرون بکشید.» یعنی علی (علیه السلام) در نماز، خویشتن را نمی بیند تا درد را احساس کند.

همچنین حضرت زهرا (علیه السلام) را می بینیم که، از زیادی عبادت پاهایش متورم شده بود و اصولا ضعف جسم و زردی رخسار عواملی نبودند که او را از عبادت بازدارند، بلکه بر شوق طلب و ذوق دیدارش می افزودند. اگر همه ی مصائب دنیا چون پاره های آتش بر سر فاطمه (علیها السلام) می بارید، قطعا در برابر آتش فراقش چون قطرات باران با طراوت رخ می نمود، اصولا حدی را نمی توان برای درد و سوز فراق تصور نمود، تنها عاشق دلسوخته می فهمد که درد فراق چیست. هر مصیبتی برای عاشق قابل تحمل است، لکن سوز فراق او را بی تاب و کم حوصله می کند. خصوصا نماز وعده گاهی است که این بی تابی و درد جانسوز را چندین برابر می کند. به قول حافظ:

در نمازم خم ابروی تو در یاد آمد

حالتی رفت که محراب به فریاد آمد

از من اکنون طمع صبر و دل و هوش مدار

آن تحمل که تو دیدی همه بر باد آمد

کلام گهربار مولا علی (علیه السلام) در دعای کمیل نیز اشاره به همین معنا دارد:

هبنی صبرت علی عذابک فکیف اصبر علی فراقک.

پروردگارم! اگر بر عذاب صبر کنم، فراقت را چگونه تحمل نمایم؟

البته بیان و تقریر مقام عبادت و بندگی ائمه معصومین (علیهم السلام) روح یقین و دلی پاک از شوائب را طلب می کند که عقل قاصر و قلم ناتوان ما، از ترسیم عظمت آنان عاجزند، لکن اگر همین اندازه درک کنیم که ائمه ی معصومین (علیهم السلام) در هر بعدی از ابعاد زندگی بشر الگو و قهرمان بودند و روح یقین و باور ما نیز نسبت به این قضیه بالا رود، بی تردید الگویابی و تأثیرپذیری و نیز پیروی آگاهانه ی ما از آنان تقویت شده و نوع نگرش و تلقی ما از زندگی اهل بیت (علیهم السلام) تغییر خواهد کرد و هیچگاه ارزش های با نفوذ و کمال زای زندگی آنان را در دستمال زرین و مقدس نمی پیچیم و در عمل از الگوهای خود ساخته و یا تحمیل شده ی دیگران پیروی نمی کنیم.

به هر تقدیر زینب کبری (علیهاالسلام) در خانه ای پرورش یافت که عبادت به عنوان جوهر و زینت زندگی در آن مطرح بود. در فضای ملکوتی کلبه ای با صفا و نورانی، شخصیت زینب (علیهاالسلام) بگونه ای شکل گرفت که در هر بعدش فضایل و کمالات جد عزیز و والدین بزرگوارش را تداعی می کرد.

حضرت زینب (علیهاالسلام) آیینه ی تمام نمایی بود که هر کس در او نظر می کرد، عظمت خاندان عصمت (علیه السلام) را مشاهده می نمود، آن گونه به نماز می ایستاد که گویی حضرت فاطمه (علیهاالسلام) است و آنچنان ناله سر می داد که یاد پدر گرامی اش را در خاطره ها زنده می کرد و همچنین در شب زنده داری و ذکر دائم و سجده های طولانی با برادران خویش امام حسن و امام حسین (علیهم السلام) هماوردی می کرد. بگونه ای که امام حسین (علیه السلام) در آخرین وداع به او فرمود: خواهرم! در نماز شب مرا فراموش مکن. (3)

مرحبا قومی که داد بندگی داده اند

ترک دنیا کرده اند و از همه آزاده اند

روزها با روزه ها بنشسته اندر گوشه ای

باز شبها در مقام بندگی استاده اند

مقام زینب (علیهاالسلام) در عبادت به قدری اوج گرفت که همگان در مقام تحسین آن، سخن ها گفته اند. امام زین العابدین (علیه السلام) که خود زینت عبادت کنندگان است در این رابطه می فرماید:

اما عمتی زینب، فانها لم تزل قائمه فی تلک اللیله، ای العاشره من المحرم فی محرابها(4)

عمه ام زینب (علیهاالسلام) (در سفر کربلا، با آن همه مشکلات) در شب عاشورا (و شب یازدهم محرم حتی) نماز شب را ترک نکرد.

آری حضرت زینب (علیهاالسلام) مفهوم لذت زندگی را در عیش جاودانی ذکر خدا

می داند. در منطق او حیات بدون ذکر خدا از صدها مرگ بدتر است. انوار آسمانی آنچنان در ذات او فروزان شده که تاریکی های آلام و دردهای دنیا را در نظرش روشن و زیبا جلوه می دهد و شوق عبادت سموم غم ها و مصیبت ها را در کام او به شربتی گوارا مبدل ساخته است.


1) سوره طه / 2.

2) سوره ی طه / 2.

3) ریاحین الشریعه / ج 3 / ص 79.

4) ریاحین الشریعه / ج 3 / ص 62.