شکر به معنی قدردانی و قدرشناسی و تشکر از نعمت دهنده است. از آنجا که نعمت‌ها همه از آن خداست تشکر حقیقی هم باید از خدا صورت پذیرد. از این تعریف، معلوم می‌گردد که شکر، یکی از برترین اعمال و دارای فضیلت بسیار است.
در کلام معصومین علیهم‌السلام، شکرگزاری به شکلهای گوناگون مطرح گردیده است که به انواع شکر زبانی، قلبی و جوارحی تقسیم شده است.
شکر قلبی عبارت از قصد تعظیم و تحمید و تمجید منعم و قصد رساندن خیر به دیگران است، شکر زبانی اظهار تحمید و تشکر از منعم است وشکر اعضاء و جوارح عبارت است از استفاده نعمت‌های ظاهری و باطنی در مسیر اطاعت و خودداری از به کار بردن آنها در راه معصیت.
از آنجا که شکرگزاری به معنای سپاس از نعمت‌های خدای متعال و امری ضروری است پس هر کس باید در زندگی خود روحیه قدردانی از نعمت‌های الهی را داشته باشد، چرا که استمرار و فزونی نعمت، به شکرگزاری وابسته است.
قرآن کریم در این زمینه می‌فرماید:
«وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابی لَشَدیدٌ؛ (1)
و [همچنین به خاطر بیاورید] هنگامی را که پروردگارتان اعلام داشت اگر شکرگزاری کنید، [نعمت خود را] بر شما خواهم افزود و اگر ناسپاسی کنید، مجازاتم شدید است.»
امام علی علیه‌السلام نیز فرمود:
«… شُکْرُ الْمُنْعِمِ یَزِیدُ فِی الرِّزْق …؛ (2)
سپاس‌گزاری از نعمت‌دهنده، روزی را زیاد می‌کند.»
شکرگزاری به درگاه الهی از مهمترین خصوصیات انسان است. گرچه نعمت‌ها و فضل پروردگار بسیار زیاد می‌باشد و قابل شمردن نیست، امّا همین معرفت و شناخت که بشر بداند از شکر الهی عاجز است، خود مقدمه‌ای بر رویش فرهنگ شکرگزاری در وجود او خواهد بود.
چنانکه قرآن درباره حضرت ابراهیم می‌فرماید:
«شاکِراً لِأَنْعُمِهِ اجْتَباهُ وَ هَداهُ إِلى صِراطٍ مُسْتَقیم؛ (3)
شکرگزار نعمت‌هاى پروردگار بود خدا او را برگزید و به راهى راست هدایت نمود.»
1) سوره ابراهیم، آیه 7.
2) خصال، ج2، ص 505.
3) سوره نحل، آیه 121.
