در اینکه دانش و معلومات زینب سلام‌الله‌علیها از منبع وحی سرچشمه می‌گیرد، تردیدی نیست. زیرا معلم مستقیم وی پدر بزرگوارش امیرالمؤمنین علیه‌السلام و مادر عظیم‌الشأنش فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها است، او با داشتن استعداد ذاتی و قابلیت کافی، تحت تعلیم و سرپرستی این دو شخصیت الهی قرار گرفت و همه آن قدرت‌های بالقوه، را بالفعل و متجلی نمود. از نظر گستره معلومات و احاطه بر مسائل مختلف عقلی، تاریخی و شرعی به مرتبه‌ای نایل آمد که از درک ما خارج است. یکی از موارد فصاحت و بلاغت و شجاعت ادبی حضرت زینب سلام‌الله‌علیها خطبه و فرمایشات او در بازار و مجلس یزید بن معاویه در شام بود.
روزی که یزید طاغی، سلطان اعظم و بلامنازع بود و بر تمامی بلاد اسلامی حکمرانی می‌کرد و فرقه‌های مختلف به او جزیه می‌پرداختند، مجلسی ترتیب داد، که افراد زیادی از شهرها و سرزمین‌های دیگر حضور داشتند، در مجلسی که ابهت و هیبت سلطنت همه جا را پر کرده بود و بالای سر یزید برق شمشیرهای نگهبانان جلوه خاصی ایجاد کرده بود و یزید و اتباعش بر کرسی‌های طلا و نقره تکیه زده بودند و زیر پایشان فرش‌هایی از دیبا و حریر پهن بود و زینب سلام‌الله‌علیها زنی اسیر که مصائب بسیاری را تحمل نموده بود، او با این وصف، بدون اینکه به سلطنت و پادشاهی یزید کوچک‌ترین اعتنائی کند، سخنانی ایراد کرد و حقایق را برای مردم آشکار نمود که یزید را منکوب و مفتضح کرد.
کسانی که در آن روز سخنان حضرت زینب سلام‌الله‌علیها را شنیدند، از شکوه، جلال و بلاغت و فصاحت زنی پرده‌نشین و اسیر که چنین سخن می‌گفت، به طوری که تا پایان خطبه همه سراپا گوش بودند، تعجب کردند، گویا صدای علی مرتضی از حنجره زینب سلام‌الله‌علیها صادر می‌شد!
آنچه بیشتر عظمت دختر امیرالمومنین علیه‌السلام را جلوه‌گر ساخت، این مطلب بود، که زینب سلام‌الله‌علیها نزد معلمى درس نخوانده و براى یادگرفتن آموزگارى ندیده بود، بلکه بهرهاى الهى و کمالى ذاتى بود که خداى تعالى به او عطا کرده و عنایت فرموده بود.
«ذلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبَادِهِ؛ (1)
این، فضل خداست که به هر کس بخواهد (و شایسته ببیند) مىدهد.»
چرا که یک شخصیت علمی یا یک رجل سیاسی و فرهنگی وقتی می‌خواهد در انجمنی سخنرانی کند، قبل از شروع سخن در گفتار آینده خود به فکر می‌نشیند. گاهی مطالب را می‌نویسد و بعد بعضی از آنها را اصلاح می‌کند. ممکن است از فکر دیگران نیز استفاده کند. وقتی که به نظرش از هر جهت تکمیل شد، به سخنرانی می پردازد. در عین حال کم اتفاق می‌افتد که صاحب‌نظران خطبه‌ای را بلیغ و فصیح تلقی کنند، اما سخنرانی زینب سلام‌الله‌علیها در کوفه و شام خصوصاً در مجلس یزید، فقط نشانگر فصاحت و بلاغت آن مخدره نیست، بلکه شجاعت و شهامت آن حضرت را نیز به رخ می‌کشد و این مطلب با مطالعه اوضاع و احوال کوفه و شام و بی‌رحمی و سفاکی یزیدیان معلوم می‌شود. بنابراین، شجاعت و شهامت علی‌گونه و فاطمه‌گونه زینب سلام‌الله‌علیها در مجلس ابن زیاد و یزید جلوه‌گر بود.
شاهد بر این گفتار همان جملهاى است که از امام سجاد علیه‌السلام نقل شده که پس از ایراد خطبه بازار کوفه به ایشان فرمود:
«یَا عَمَّةِ اسْکُتِی،َ أَنْتِ بِحَمْدِ اللَّهِ عَالِمَةٌ غَیْرُ مُعَلَّمَةٍ فَهِمَةٌ غَیْرُ مُفَهَّمَةٍ؛ (2)
عمه جان! آرام باش، خدا را شکر که تو دانشمندی بدون معلم و صاحب فهمی بدون استاد هستی.»
1) سوره مائده، آیه 54.
2) بحارالانوار، ج45، ص164.
