حِمْصْ یا در عرف مردم سوریه حُمْصْ یکى از شهرهاى قدیمى سرزمین شام است که در 145 کیلومترى شمال دمشق و بین راه دمشق و حلب قرار دارد. از حماة تا این شهر45 کیلومتر فاصله است. بناى آن را به مردى به نام «حمص بن مهر بن جان بن مکنف» یا «حمص بن مکنف عملیقى» نسبت داده‌اند. حمص جزو اقلیم چهارم است که قبل از اسلام در تصرف یونانیان بوده است. در دوران خلافت عمر بن خطاب پس از آنکه ابوعبیدة بن جراح دمشق را فتح کرد، خالد بن ولید را به سوى حمص فرستاد و خود به دنبال وى آمد. مردم شهر تقاضاى صلح کرده، امان خواستند؛ لذا طبق معاهده ی صلح، 170 هزار دینار جزیه مقرر شد.(1)
مردم حمص از ابتدا گرایش و تمایل شدیدى نسبت به بنى امیه داشتند. آنان درجنگ صفین معاویه را یارى داده و عداوت سختى نسبت به امام على علیه السلام و شیعه نشان دادند. با این حال عده‌اى از غُلات شیعه از فرقه ی نُصَیریه نیز در این شهر زندگى مى‌کنند.
حمص در عصر حاضر که از لحاظ جمعیت سوّمین شهر سوریه است بیشتر اهالى آن سنى بوده و تعداد خیلى کمى نیز مسیحى و علوى دارد.
از آنجا که براى تبلیغ اسلام در این سرزمین، بسیارى از صحابه و قراء به آن رو آورده و ساکن شدند،(2) امروزه مشاهد و مزارات فراوانى از آنان در حمص وجود دارد که به آن اشاره مى‌کنیم.
1) یاقوت حموی همان کتاب ج2، ص 304.
2) ملکه ابیض، التربیة و الثقافة العربیه – الاسلامیه فی الشام و الجزیره، ص 408.
