ابوطالب، عبدمناف (عمران) بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف قریشی، عمو و حامی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بود. نامش عِمران بود، رئیس قبیله بنی‌هاشم و پدر علی علیه‌السلام، ولی به خاطر پسر بزرگش طالب، این کنیه را گرفت. پدرش عبدالمطلب، از رؤسای مکه بود و منصب سقایت و رفادت حجاج (تأمین آب و غذا برای زائران کعبه) را بر عهده داشت. عبدالمطلب، در بستر مرگ و در جمع فرزندانش وصیت کرد و کفالت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله 8 ساله را به ابوطالب سپرد. از آن زمان ابوطالب به عنوان جانشین پدر، سرپرستی محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله را بر عهده گرفت. (1) مطابق روایات، او که مانند بیشتر رؤسای قریش مردی تاجر بود و در یکی از سفرها به شام، محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله را با خود همراه کرد و در همین سفر بود که راهبی نصرانی، به نام بحیرا، به پیامبری آن حضرت بشارت داد. (2)
زمانی که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به پیامبری مبعوث شد و دعوت خود را آشکار کرد ابوطالب نیز از وی در برابر کفار قریش حمایت کرد. او نقش سازنده‌ای در استقرار اسلام داشت. قصیده لامیه او (که نزدیک به 100 بیت است) (3) در حمایت از پیامبر اسلام بسیار مشهور است و خود یکی از دلایل ایمان او به اسلام به شمار می‌رود. این قصیده در مدح پیامبر اسلام و نمونه‌ای از ایمان و وفاداری و نصرت کامل او از ایشان است.
او در سال دهم بعثت، در حالی که با دیگر مسلمانان در شعب ابوطالب در محاصره مشرکان مکه بودند، درگذشت. با مرگ او خیمه‌اى از حزن و اندوه بر پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله و مسلمانان آن روز که کمتر از پنجاه نفر بودند، سایه افکند، زیرا آنان بهترین حامى، مدافع و فداکار در راه اسلام را از دست دادند.
در همان سال حضرت خدیجه سلام‌الله‌علیها همسر باوفای پیامبر نیز وفات کرد و رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله بر اثر شدت غم و اندوه، آن سال را «عام الْحُزْن» یعنی سال حزن و اندوه نامیدند. (4)
1) مجموعه زندگانی چهارده معصوم، حسین عمادزاده اصفهانی، ج1، ص42-46.
2) کشف الغمة، اربلی، ترجمه و شرح زوارهاى، ج1، ص 20.
3) بحار الأنوار، ج108، ص 266.
4) کشف الغمة، اربلی، ترجمه و شرح زوارهاى، ج1، ص 21.
